Πως θα αναπτυχθούν στα ΑΕΙ τα ερευνητικά αποτελέσματα.
Δημοσιεύτηκε στις 29/09/2019
Νίκος Βαρσακέλης
Καθηγητής Βιομηχανικής Πολιτικής
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
(barsak@econ.auth.gr)
Μια από τις προτάσεις της Υπουργού Παιδείας αφορά την ανάπτυξη του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας μέσω και της δημιουργίας εταιρειών από τους καθηγητές των ΑΕΙ, προκειμένου αυτοί να αξιοποιήσουν οικονομικά την έρευνα. Όπως σημείωσα και σε προηγούμενο άρθρο μου, οι εκάστοτε υπουργοί θεωρούν ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις αποτελούν θεραπεία δια πάσαν νόσο. Όμως το σημαντικότερο είναι οι άνθρωποι που θα εφαρμόσουν τις νομικές διατάξεις. Εξηγούμαι ως προς το θέμα των εταιρειών αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων – τις επονομαζόμενες επιχειρήσεις τεχνοβλαστούς (spin-off).
Το νομοθετικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις αυτές δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και θεωρώ ότι είναι επαρκές. Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μέχρι το 2013 δεν λειτουργούσε γραφείο μεταφοράς τεχνολογίας (ΓΜΤ). Με εντολή της πρυτανείας και ευθύνη του υπογράφοντος εκπονήθηκε το μάστερ πλαν του ΓΜΤ με στόχο αφενός μεν την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας και αφετέρου την δημιουργία spin off επιχειρήσεων. Το γραφείο στελεχώθηκε από δύο αξιόλογα στελέχη με γνώση του αντικειμένου και υπό την εποπτεία της πρυτανείας προχώρησε στην εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου.
Πρώτο βήμα: Η αλλαγή της κουλτούρας.
Βασικός στόχος αυτής της διαδικασίας ήταν να αλλάξει η στάση της κοινότητας, καθηγητών και φοιτητών, ως προς την οικονομική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η αλλαγή της κουλτούρας απαιτεί χρόνο και για την ανάπτυξη κλίματος αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων προχωρήσαμε στην διοργάνωση από το ΓΜΤ ΑΠΘ ή την συνδιοργάνωση με το ευρύτερο οικοσύστημα καινοτομίας σε ετήσια βάση:
- Εργαστήριων Αξιοποίησης Έρευνας & Καινοτομίας του ΓΜΤ ΑΠΘ (2 φορές το χρόνο).
- Εκδηλώσεων Match & Develop a Startup @ Thesssaloniki (3 ημέρες) σε συνεργασία με την NBG Business Seeds (Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος) και το Οικοσύστημα Καινοτομίας της Θεσσαλονίκης (ΟΚ!Thess) (1 φορά το χρόνο).
- Demo Days σε συνεργασία με το ΟΚ!Thess (παρουσιάσεις ερευνητικών/ επιχειρηματικών ιδεών σε επενδυτές).
- Matchmaking συναντήσεις ερευνητικών ομάδων του ΑΠΘ με Εταιρίες Επιχειρηματικών Συμμετοχών του EquiFund.
- Συμμετοχής σε Διαγωνισμούς Επιχειρηματικότητας.
- Οργάνωσης Εκδηλώσεων σε θέματα επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων.
- Υποστήριξης στη διοργάνωση του Technology Forum.
- Υποστήριξης Hackathons (Invent for the Planet και Technology, Entrepreneurship & Commercialization Cloud – TECC σε συνεργασία με το University of Texas A&M)
- Συστηματικής παρουσίας στα κοινωνικά δίκτυα του ΑΠΘ και του ΕΛΚΕ ΑΠΘ για την ανάδειξη δράσεων σε θέματα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας καθώς και την προβολή αντίστοιχών διακρίσεων μελών του ΑΠΘ
Δεύτερο βήμα: Η συστηματική διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.
Σε συνεργασία με το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας υλοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις:
- Ενεργός συμμετοχή του Αντιπρύτανη Οικονομικών και αρμόδιο για θέματα μεταφοράς τεχνολογίας στην αξιολόγηση των επιχειρηματικών σχεδίων των υπό ίδρυση τεχνοβλαστών (spin-off), διαπραγματεύσεων σε διαδικασίες licensing με επιχειρήσεις, καθώς και σε θέματα διαδικασιών και πολιτικής για την αξιοποίηση της έρευνας.
- Προβολή των υπηρεσιών και των αποτελεσμάτων του ΓΜΤ ΑΠΘ στις επίσημες παρουσιάσεις της Διοίκησης του Πανεπιστημίου στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
- Συμμετοχή σε διεθνείς έρευνες για τη μεταφορά τεχνολογίας καθώς και διεθνείς κατατάξεις Πανεπιστημίων (πχ. Shanghai list κ.α.).
- Δημιουργία αγγλικής έκδοσης του ΕΛΚΕ, με τίτλο “Innovative Research Applications”, όπου παρουσιάζονται συνοπτικά μεγάλα ερευνητικά έργα στα οποία συμμετέχει το Πανεπιστήμιο, ώριμα ερευνητικά αποτελέσματα, ερευνητικά εργαστήρια, καθώς και πατέντες του ΑΠΘ.
- Παρουσίαση της καλής πρακτικής του ΓΜΤ ΑΠΘ σε εκδηλώσεις του εγχώριου οικοσυστήματος καινοτομίας και διεθνείς εκδηλώσεις για θέματα μεταφοράς τεχνολογίας (πχ.European Patent Office κ.α.).
- Συνεργασία με το Enterprise Europe Network.
- Δημιουργία ενημερωτικών φυλλαδίων για την προώθηση των υπηρεσιών του ΓΜΤ ΑΠΘ.
Βήμα Τρίτο: Ανάπτυξη της συνεργασίας με φορείς της πόλης για τη δημιουργία προθερμοκοιτίδας και θερμοκοιτίδας
Το ΑΠΘ μαζί με το Δήμο Θεσσαλονίκης, την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, το Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό και Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), το Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) και το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδος (ΣΕΠΒΕ) είναι από τους ιδρυτικούς φορείς της προθερμοκοιτίδας επιχειρηματικότητας OK!Thess. Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΑΠΘ αποτελεί, κατά γενική ομολογία, τον πιο ένθερμο υποστηρικτή του OK!Thess μέσω των ακόλουθων δράσεων:
- Συστηματική αποστολή ερευνητικών ομάδων του ΑΠΘ στα εκπαιδευτικά προγράμματα επιχειρηματικής (διάρκειας τριών μηνών)
- Συνδιοργάνωση από κοινού δράσεων (Hackathons, εκδηλώσεις κ.α.)
- Συμμετοχή των στελεχών του ΑΠΘ στην αξιολόγηση των ομάδων του ΑΠΘ
- Συμμετοχή σε διαβουλεύσεις κλπ
Τέταρτο Βήμα: Ενίσχυση δράσεων δημιουργίας τεχνοβλαστών και νεοφυών επιχειρήσεων
- Συστηματική πληροφόρηση των μελών του ΑΠΘ για τις προοπτικές και δράσεις ενίσχυσης δημιουργίας τεχνοβλαστών (spin-off)
- Συμβουλευτική επιχειρηματικής ωρίμανσης του ΓΜΤ ΑΠΘ
- Συμβουλευτική αξιοποίησης Διανοητικής Ιδιοκτησίας του ΓΜΤ ΑΠΘ
- Δημιουργία συγκεκριμένης και αποτελεσματικής διαδικασίας για την ίδρυση τεχνοβλαστών (spin-off).
- Matchmaking συναντήσεις ερευνητικών ομάδων του ΑΠΘ με Εταιρίες Επιχειρηματικών Συμμετοχών του EquiFund
Αποτέλεσμα των παραπάνω δράσεων ήταν να πραγματοποιηθούν 11 Εργαστήρια Αξιοποίησης Έρευνας και Καινοτομίας (διάρκειας 8 ωρών το κάθε ένα), στα οποία συμμετείχαν περίπου 660 μέλη ΔΕΠ, ερευνητές, ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και μεταπτυχιακοί φοιτητές του ΑΠΘ και να ιδρυθούν 5 νέοι τεχνοβλαστοί και να έχουν πάρει άδεια για ίδρυση από τη Σύγκλητο του ΑΠΘ επιπλέον 3 τεχνοβλαστοί. Οι πρώτοι τεχνοβλαστοί έχουν λάβει σημαντική χρηματοδότηση από επενδυτικά σχήματα και το ίδιο αναμένεται και για τους υπολοίπους.
Συμπέρασμα: Στο ΑΠΘ τέθηκαν σημαντικές βάσεις προς την κατεύθυνση που έχει θέσει το υπουργείο χωρίς καμία αλλαγή του νόμου. Αυτό που χρειάζεται πάντα είναι ηγεσία, στρατηγικός σχεδιασμός και άνθρωποι διατεθειμένοι να εφαρμόσουν το στρατηγικό σχέδιο.
Βραδιές Τέχνης στο ΑΠΘ «Jaimeo Brown: Transcendence»
Δημοσιεύτηκε στις 28/05/2019
Θεσσαλονίκη, 28/5/2019
Μετά την πολύ επιτυχημένη συνεργασία τους στην εκδήλωση «Ο Jeffrey Eugenides στη Θεσσαλονίκη», τον Σεπτέμβριο του 2018, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και το Γενικό Προξενείο των ΗΠΑ φέρνουν στη Θεσσαλονίκη νεοϋορκέζικο αέρα, με το μουσικό τζαζ σχήμα Jaimeo Brown Τrio και την παράσταση «Jaimeo Brown: Transcendence», το Σάββατο 1 Ιουνίου 2019, στις 21.00, στον Πολυχώρο WE (3ης Σεπτεμβρίου 3 – οι πόρτες ανοίγουν στις 20.30).
Το Jaimeo Brown Τrio, που δημιουργήθηκε πριν από μερικά χρόνια στη Νέα Υόρκη, αποτελείται από τον Jaimeo Brown (ντραμς, κρουστά, ηλεκτρονικά), τον Chris Sholar (κιθάρα, ηλεκτρονικά) και τον Jaleel Shaw (σαξόφωνο).
Η μουσική του συνθέτη, ντράμερ και ακτιβιστή Jaimeo Brown έχει τις ρίζες της σε εποχές καταπίεσης της αφροαμερικανικής ιστορίας, αλλά αντανακλά το σήμερα. Έμπνευσή του υπήρξαν οι DJs Premier, Dr. Dre, J. Dilla, αλλά και οι πρωτεργάτες της τζαζ, Miles Davis, John Coltrane, Art Blakey, μαζί με ηχογραφήσεις της αφροαμερικανικής κοινότητας του Τζις Μπεντ στην Αλαμπάμα. Σε αυτούς τους ήχους έχει βρει ένα πνευματικό καταφύγιο όπου δημιουργεί τις δικές του μουσικές.
Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων και την υποστήριξη του Athens Technopolis Jazz Festival, της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας (ΕΑΔΠ) ΑΠΘ και του Συλλόγου Αποφοίτων Αμερικανικών Πανεπιστημίων Βορείου Ελλάδος.
Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
Μία ημέρα νωρίτερα, την Παρασκευή 31 Μαΐου 2019, στις 20.00, ο Jaimeo Brown θα πραγματοποιήσει masterclass, με ελεύθερη είσοδο, στη μουσική σχολή AMS (About Music Studios & Lessons – www.amstudios.gr. Απαιτείται δήλωση συμμετοχής στον τηλεφωνικό αριθμό 6977254760 (Στέλιος Τσομπανίδης, AMSTUDIOS).
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα του Jaimeo Brown
Ο Νεοϋορκέζος Jaimeo Brown μεγάλωσε σε βίαιο περιβάλλον και ανακάλυψε την πολυπολιτισμικότητα στο χιπ-χοπ της Δυτικής Ακτής, μια σκηνή ανοιχτή στις μειονότητες. Ξεκίνησε την καριέρα του στα ντραμς σε ηλικία 16 ετών, μαζί με τον πατέρα του, μπασίστα Dartanyan Brown, την πιανίστρια μητέρα του, Marcia Miget, καθώς και τον δάσκαλό του στα ντραμς, Sly Randolph. Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει δουλέψει -μεταξύ άλλων- με τους Stevie Wonder, Carlos Santana, Q-Tip, Carl Craig, Bobby Hutcherson, Greg Osby, Joe Locke, David Murray, καθώς επίσης και με πολλούς ακόμη από τη μουσική σκηνή της Νέας Υόρκης. Εκτός από τις μουσικές παραστάσεις, ο Jaimeo έχει γράψει μουσική για το ντοκιμαντέρ «Twenty Feet from Stardom», που κέρδισε τα Βραβεία Όσκαρ και Γκράμι, και την παραγωγή της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης των ΗΠΑ (Public Broadcasting Service) «King of the Bingo Game». Ο Jaimeo Brown είναι επικεφαλής του Κέντρου Transcending Arts και προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο διδάσκοντας παιδιά στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ. Πέρα από τις πολυποίκιλες μουσικές του συνεργασίες, ο Jaimeo Brown δίνει συχνά διαλέξεις σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, αναλύοντας την κοινωνική σημασία της τέχνης.
Ο ΚΙΠ ΘΟΡΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. ΤΙ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ INTERSTELLAR, ΤΟΝ ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΝΟΛΛΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΩΝΥΜΗ ΤΑΙΝΙΑ.
Δημοσιεύτηκε στις 20/05/2019
Προσκεκλημένος των Εκδόσεων "Ροπή" ο Κιπ Θόρν θα βρίσκεται την Παρασκευή 24 Μαίου στη Θεσσαλονίκη.
Θα αναγορευθεί Επίτιμος διδάκτορας του ΑΠΘ και στις 7μμ το βράδυ της Παρασκευής θα μιλήσει στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πανεπιστημίου.
Εκτός απο τη φήμη που απέκτησε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2017, ο Θόρν, καθοδήγησε επιστημονικά τον Κρίς Νόλαν στην ταινία Interstellar.
Να τι γράφει για την ταινία και τον σκηνοθέτη ο διάσημος φυσικός, στο προοίμιο του βιβλίου του που κυκλοφόρησε και στα ελληνικά απο τις εκδόσεις "Ροπή".
Έχω πίσω μου μισόν αιώνα επιστημονικής σταδιοδρομίας. Ήταν χρόνια που πέρασαν ευχάριστα και διασκεδαστικά (τον περισσότερο καιρό) και μου έδωσαν μια ισχυρή προοπτική για τα θέματα του κόσμου και του σύμπαντός μας.
Με παρακίνησαν να γίνω επιστήμονας αυτά που διάβαζα όταν ήμουν παιδί και, αργότερα, έφηβος: οι ιστορίες επιστημονικής φαντασίας του Ισαάκ Ασίμοφ, του Ρόμπερτ Χένλαϊν και άλλων και τα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης του Ασίμοφ και του φυσικού Τζορτζ Γκάμοφ. Τους χρωστώ πάρα πολλά. Ήθελα πάντα να εξοφλήσω αυτό το χρέος μου μεταφέροντας το μήνυμά τους στην επόμενη γενιά• να δείξω σε νέους και ενήλικους τον σαγηνευτικό κόσμο της επιστήμης, της πραγματικής επιστήμης• να εξηγήσω σε όσους δεν είναι επιστήμονες πώς λειτουργεί η επιστήμη και ποιες μεγάλες δυνάμεις προσφέρει σε εμάς ως άτομα , στον πολιτισμό μας και στην ανθρωπότητα.
Το Interstellar, η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, είναι ιδανικός αγγελιοφόρος για το μήνυμα αυτό. Είχα τη μεγάλη τύχη (και ήταν τύχη) να αναμιχθώ στο Interstellar από το ξεκίνημά του. Βοήθησα τον Νόλαν, και άλλους, να υφάνουν με πραγματική επιστήμη την πλοκή της ταινίας.
Πολλή από την επιστήμη του Interstellar βρίσκεται στα σύνορα όσων κατανοεί σήμερα ο άνθρωπος ή λίγο πιο πέρα από αυτά. Το στοιχείο αυτό αυξάνει τη γοητεία της ταινίας και μου δίνει την ευκαιρία να εξηγήσω τις διαφορές ανάμεσα στην καθιερωμένη επιστημονική γνώση, τις εμπεριστατωμένες υποθέσεις και την απλή εικασία. Μου επιτρέπει να περιγράψω πώς ξεκινούν οι επιστήμονες με ιδέες που αρχικά είναι απλώς εικασίες και στη συνέχεια δείχνουν ότι είναι λανθασμένες ή τις προβιβάζουν σε εμπεριστατωμένες υποθέσεις ή σε καθιερωμένη επιστημονική γνώση.
Ακολουθώ δύο τρόπους γι’ αυτό: Πρώτον, εξηγώ τι γνωρί-ζουμε σήμερα για τα φυσικά φαινόμενα που βλέπουμε στην ταινία (μαύρες τρύπες, σκουληκότρυπες, βαρυτικές μοναδικότητες, την πέμπτη διάσταση κ.λπ) και εξηγώ πώς μάθαμε όσα γνωρίζουμε και πώς ελπίζουμε να μάθουμε όσα δεν γνωρίζουμε. Δεύτερον, ερμηνεύω με τη ματιά του επιστήμονα όσα βλέπουμε στο Interstellar, περίπου όπως ένας κριτικός τέχνης ή ένας επισκέπτης του μουσείου ερμηνεύουν έναν πίνακα του Πικάσο.
Η ερμηνεία μου είναι, συχνά, μια περιγραφή όσων φαντάζομαι ότι μπορεί να γίνονται στα παρασκήνια: η φυσική της μαύρης τρύπας Γαργαντούας, οι μοναδικότητές της, ο ορίζοντας των γεγονότων της, η οπτική παρουσία της• το πώς θα μπορούσε η παλιρροϊκή βαρύτητα του Γαργαντούα να προκαλέσει στον πλανήτη της Μίλερ κύματα με 1200 μέτρα ύψος• το πώς θα μπορούσε το τεσσεράκτιο , ένα αντικείμενο με τέσσερις χωρικές διαστάσεις, να μεταφέρει τον τριδιάστατο Κούπερ μέσα στον πενταδιάστατο υπερχώρο.
Μερικές φορές, η ερμηνεία μου είναι μια παρέκταση της ιστορίας του Interstellar πέρα από όσα βλέπουμε στην οθόνη• για παράδειγμα, το πώς θα μπορούσε να έχει ανακαλύψει ο καθηγητής Μπραντ τη σκουληκότρυπα πολύ πριν από την εποχή που τοποθετείται η αρχή της ταινίας: από τα βαρυτικά κύματα ενός άστρου νετρονίων κοντά στον Γαργαντούα που έφταναν στη Γη μέσα από τη σκουληκότρυπα.
Οι ερμηνείες αυτές εννοείται ότι είναι δικές μου. Δεν έχουν την έγκριση του Κρίστοφερ Νόλαν όπως δεν έχουν την εγκριση του Πικάσο οι ερμηνείες ενός κριτικού της τέχνης του. Είναι το δικό μου όχημα για να περιγράψω σε ένα βαθμό την ομορφιά της επιστήμης.
Σε μερικά σημεία του βιβλίου, η πορεία μπορεί να είναι κακοτράχαλη. Έτσι είναι όμως από τη φύση της η πραγματική επιστήμη. Απαιτεί σκέψη. Μερικές φορές, απαιτεί βαθιά σκέψη. Η σκέψη όμως συχνά επιβραβεύεται. Μπορείτε να αγνοήσετε απλώς τα δύσκολα σημεία ή να κάνετε μια καλή προσπάθεια να τα κατανοήσετε. Αν η προσπάθειά σας αποδειχτεί άκαρπη, το λάθος είναι δικό μου, όχι δικό σας.
Ελπίζω ότι τουλάχιστον μια φορά θα προβληματιστείτε μισοκοιμισμένοι, μέσα στην άγρια νύχτα, για κάτι που έγραψα — με τον ίδιο τρόπο που προβληματιζόμουν κι εγώ μέσα με τις ερωτήσεις που μου έκανε ο Κρίστοφερ Νόλαν προσπαθώντας να τελειοποιήσει το σενάριό του. Πολύ περισσό-τερο ελπίζω όμως να νιώσετε τουλάχιστον μια φορά μέσα στη νύχτα, καθώς προβληματίζεστε, τη στιγμή του δικού σας «Εύρηκα!» όπως μου συνέβαινε συχνά εμένα με τις ερωτήσεις του Νόλαν.
Χρωστώ ευγνωμοσύνη στον Κρίστοφερ Νόλαν, τον Τζό-ναθαν Νόλαν, την Έμα Τόμας, τη Λίντα Ομπστ και τον Στί-βεν Σπίλμπεργκ που με καλωσόρισαν στο Χόλιγουντ και μου έδωσαν τη θαυμαστή δυνατότητα να υλοποιήσω το όνειρό μου: να μεταδώσω στην επόμενη γενιά το μήνυμά μου για την ομορφιά, τη σαγήνη και τη δύναμη της επιστήμης.
Κιπ Θορν
Πασαντίνα, Καλιφόρνια 15 Μαΐου 2014
Ομάδα του ΑΠΘ χειρίζεται πείραμα βρασμού στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό: εκτόξευση από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ
Δημοσιεύτηκε στις 16/05/2019
Θεσσαλονίκη, 16/5/2019
Τη Δευτέρα 8 Ιουλίου 2019 θα εκτοξευθεί από το Kennedy Space Center στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα των ΗΠΑ καινοτομική διαστημοσυσκευή με ισχυρή ελληνική επιστημονική παρουσία. Πρόκειται για την πειραματική συσκευή RUBI (Referencem Ultiscale experiment for Boiling Investigation) που θα μεταφερθεί στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με το σκάφος DragonC20 επάνω σε πύραυλο Falcon 9, στο πλαίσιο της αποστολής Space X CRS-18.
Για πρώτη φορά ελληνική ομάδα θα χειρίζεται σε πραγματικό χρόνο την εκτέλεση του πειράματος στο διάστημα. Ο χειρισμός – έλεγχος θα γίνεται από το Απομακρυσμένο Κέντρο Τηλεμετρίας (Remote Telemetry Station) στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ.
H συσκευή μετέχει στο πείραμα που αφορά τη μελέτη του βρασμού ψυκτικών υγρών σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Πιο συγκεκριμένα, θα μελετηθεί ο βρασμός υπό την επίδραση πεδίου εξωτερικών δυνάμεων, όπως π.χ. οι δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη ροή των υγρών εντός σωληνώσεων ψυκτικών συσκευών, καθώς και κατά την εφαρμογή ισχυρών ηλεκτρικών πεδίων. Οι δυνάμεις αυτές επηρεάζουν την αποκόλληση των φυσαλίδων ατμού από την επιφάνεια βρασμού και επομένως καθορίζουν την απόδοση του βρασμού.
Σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας μηδενίζεται η επίδραση της άνωσης και έτσι μπορούν να μελετηθούν τα φαινόμενα του βρασμού με μεγάλη λεπτομέρεια και σε διαφορετικές κλίμακες μεγέθους.
Στην πολυεθνική ομάδα RUBI του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος συμμετέχουν Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Ιαπωνία και την Ελλάδα. Η χώρα μας εκπροσωπείται από την ερευνητική Ομάδα Πολυφασικής Δυναμικής του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον Καθηγητή Θοδωρή Καραπάντσιο.
Στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό η συσκευή RUBI θα εγκατασταθεί εντός της διάταξης Fluid Science Laboratory στο εσωτερικό του Columbus module.
Έπειτα από μια μικρή αρχική περίοδο δοκιμών και ρυθμίσεων, η συσκευή RUBI θα λειτουργεί αδιαλείπτως έως τον Ιανουάριο του 2020. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της, η ελληνική ομάδα θα λαμβάνει μέσω δορυφόρου σε πραγματικό χρόνο δεδομένα τηλεμετρίας που αφορούν:
- εικόνες υψηλής ταχύτητας και υψηλής ανάλυσης του σχηματισμού και της ανάπτυξης φυσαλίδων,
- υπέρυθρες εικόνες υψηλής ταχύτητας και ανάλυσης του θερμοκρασιακού πεδίου στην επιφάνεια βρασμού,
- μετρήσεις θερμοκρασίας σε διάφορες αποστάσεις από την επιφάνεια βρασμού.
Η διαστημοσυσκευή RUBI έχει κατασκευαστεί από την εταιρεία AIRBUS Defense and Space στις εγκαταστάσεις της οποίας, στο Friedrichshafen της Γερμανίας, έγιναν το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου του 2019 εκτενείς πειραματικές δοκιμές της, υπό την καθοδήγηση της πολυεθνικής ερευνητικής ομάδας, για τον προσδιορισμό των λειτουργικών παραμέτρων της συσκευής. Τον Απρίλιο του 2019 έγιναν οι δοκιμές των πρωτοκόλλων επικοινωνίας με τη συσκευή και τους αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Στο τέλος Μαΐου του 2019 θα γίνουν οι τελικοί έλεγχοι των παραμέτρων λειτουργίας της συσκευής με χρήση δεδομένων τηλεμετρίας.
Εφαρμογές του βρασμού
Η διεργασία του βρασμού συναντάται σε πολλά τεχνολογικά πεδία, όπως στις βιομηχανίες παραγωγής και μετατροπής ενέργειας, σε περιβαλλοντικές εφαρμογές, σε βιομηχανίες τροφίμων και χημικών προϊόντων καθώς επίσης και σε διαστημικές εφαρμογές. Η πιο σημαντική και διαδεδομένη εφαρμογή του βρασμού είναι για την αποτελεσματική ψύξη θερμικών φορτίων, όπως, για παράδειγμα, για την ψύξη μεγάλων ηλεκτρονικών συστημάτων. Ο βρασμός επιτρέπει τη γρήγορη μεταφορά μεγάλων θερμικών φορτίων, με χρήση μικρής επιφάνειας εναλλαγής θερμότητας (μικρό μέγεθος συσκευής) και με μικρές διαφορές θερμοκρασίας ως κινούσα δύναμη.
Βρασμός σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας
Τα πειράματα βρασμού που διεξάγονται σε περιβάλλον με έλλειψη βαρύτητας επιτρέπουν την παρατήρηση φαινομένων που είναι υπερβολικά γρήγορα και εντοπισμένα σε μικρή κλίμακα για να μετρηθούν υπό φυσιολογικές συνθήκες βαρύτητας (π.χ. φαινόμενα στη μικροστοιβάδα μεταξύ φυσαλίδων και θερμού τοιχώματος, διεπιφανειακή ροή Marangoni). Η κατανόηση της θερμοδυναμικής και της υδροδυναμικής κατά τον βρασμό σε έλλειψη βαρύτητας είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό μελλοντικών διαστημικών εφαρμογών, όπως είναι η αποθήκευση κρυογενικών καυσίμων, τα συστήματα πρόωσης πυραύλων, η ψύξη ηλεκτρονικών συστημάτων δορυφόρων και διαστημικών οχημάτων.
Επιστημονικός στόχος του πειράματος
Ο στόχος του πειράματος RUBI Multiscale Boiling είναι να διερευνήσει τα βασικά φαινόμενα μεταφοράς θερμότητας κατά τον βρασμό, με την εφαρμογή μιας πειραματικής και θεωρητικής προσέγγισης σε πολλές κλίμακες μεγέθους, η οποία περιλαμβάνει δύο διακριτές εξωτερικές δυνάμεις (ηλεκτρικό πεδίο σε στάσιμο υγρό και διατμητική ροή υγρού). Πρόκειται για εξωτερικές δυνάμεις που παίζουν ρόλο στο σχήμα των φυσαλίδων και στο οριακό στρώμα κοντά στη φυσαλίδα. Η διερεύνησή τους θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών μεταφοράς θερμότητας κατά τον βρασμό και θα οδηγήσει σε νέα δεδομένα, τα οποία θα συμβάλουν στην αξιολόγηση θεωρητικών μοντέλων.
Φωτογραφία 1 : Απομακρυσμένο Κέντρο Τηλεμετρίας (Remote Telemetry Station) στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ
Φωτογραφία 2: Δορυφορικά δεδομένα τηλεμετρίας
Φωτογραφία 3: Σχεδιάγραμμα πειραματικής διάταξης της συσκευής RUBI
Φωτογραφία 4: Η συσκευή RUBI
Φωτογραφία 5: Εμπρόσθια τομή της συσκευής RUBI
ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Δημοσιεύτηκε στις 14/05/2019
Θεσσαλονίκη, 14/5/2019
Βραβείο Αριστείας στην Έρευνα θα απονεμηθεί στον Υποψήφιο Διδάκτορα του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, Θεόδωρο Μιχαήλ, για την έρευνα του με στόχο τη μέτρηση της εμφάνισης και εξάπλωσης της χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής από Έλληνες αθλητές.
Στην έρευνα συμμετείχαν 1.518 αθλητές, ο μεγαλύτερος αριθμός στην παγκόσμια βιβλιογραφία σε παρόμοιες μελέτες. Οι αθλητές προέρχονταν από είκοσι επτά (27) διαφορετικά αθλήματα και η ηλικία τους ήταν μεγαλύτερη των 12 ετών.
Έως και 25 διαφορετικά συμπληρώματα διατροφής ανά αθλητή
984 αθλητές με ποσοστό 64.9% λάμβαναν συμπληρώματα διατροφής. Όσο μεγάλωνε η ηλικία τόσο μεγάλωνε και το ποσοστό λήψης. Το εύρος λήψης ήταν από ένα έως και εικοσιπέντε (!) διαφορετικά συμπληρώματα διατροφής ανά αθλητή με μέσο όρο τα 4 συμπληρώματα.
Τα ενεργειακά ποτά πρώτα στις προτιμήσεις
Τα περισσότερο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής (γράφημα 1) ήταν τα ενεργειακά ποτά (47.6%), οι ενεργειακές μπάρες (44.2%) και οι πολυβιταμίνες (42.2%). Στις πρώτες θέσεις των αθλημάτων με τον υψηλότερο επιπολασμό (γράφημα 2) ήταν η άρση βαρών (100%) και το τρίαθλο (94.6%), ενώ στις χαμηλότερες ήταν η ιστιοπλοΐα (25%) και η σκοποβολή (33%), ενώ τα περισσότερα συμπληρώματα ανά αθλητή είχε πάλι η άρση βαρών με μέσο όρο τα 7 συμπληρώματα.
Οι λόγοι για τους οποίους οι αθλητές λάμβαναν συμπληρώματα ήταν για να αυξήσουν την ενέργειά τους (21.7%), να ενισχύσουν τη διατροφή τους (16.2%) και να βελτιώσουν την αθλητική τους απόδοση (12.9%). Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι 45 (4.6%) από τους αθλητές που λάμβαναν συμπληρώματα, δε γνώριζε τον λόγο για τον οποίο τα λάμβανε.
Μόλις το 2.8% των συμμετεχόντων αξιολόγησε την διατροφή του ως «πτωχή», ποσοστό που έρχεται σε αντίθεση με τους λόγους λήψης αφού περισσότεροι από τους μισούς αθλητές που λάμβαναν συμπληρώματα δήλωσαν ως αιτία την «ενίσχυση της διατροφής».
Οι προπονητές ενημερώνουν για τα συμπληρώματα διατροφής
Όσον αφορά στην ενημέρωση για τα συμπληρώματα διατροφής, αυτή γινόταν κατά κανόνα από τους προπονητές για τους αθλητές διεθνούς και εθνικού επιπέδου, ενώ οι ερασιτέχνες αθλητές ενημερωνόντουσαν κυρίως από ιατρούς και την οικογένειά τους.
Τέλος, η προμήθεια τους γινόταν κατά κύριο λόγο από το φαρμακείο (47.7%) και τα καταστήματα πώλησης συμπληρωμάτων (28.6%), ενώ η προμήθεια μέσω διαδικτύου έφτανε στο 6.9%.
Υψηλά ποσοστά κατανάλωσης από ανήλικους
Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής στο σύνολό της συμφωνεί με τα ποσοστά που υπάρχουν διεθνώς, ωστόσο οι ανήλικοι Έλληνες αθλητές φαίνεται ότι καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά (49.3%) σε σχέση με άλλες χώρες όπου τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 5-22%. Επίσης, ο μέσος όρος σκευασμάτων ανά αθλητή ήταν μεγαλύτερος από κάθε άλλη έρευνα με τους αθλητές διεθνούς επιπέδου να λαμβάνουν κατά μέσο όρο 6 συμπληρώματα ανά άτομο.
Οι ανήλικοι Έλληνες αθλητές λάμβαναν κρεατίνη και πρωτεΐνη σε ποσοστό 17.2%, το οποίο είναι μεγαλύτερο από κάθε άλλο διεθνώς ενώ η χρήση τους από ανήλικους θεωρείται ακατάλληλη σύμφωνα με τις οδηγίες της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Αξιολογώντας τη διατροφή των Ελλήνων αθλητών αυτή ήταν τουλάχιστον «καλή» σε ποσοστό 84.2%, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με το 60.2% των συμμετεχόντων που δήλωσαν ως λόγο λήψης την «ενίσχυση της διατροφής». Ίσως αυτό αποδεικνύει την περιττή σε πολλές περιπτώσεις χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής.
Ταυτότητα της έρευνας
Τίτλος εργασίας: Ο επιπολασμός της χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής από Έλληνες αθλητές.
Ονοματεπώνυμα συγγραφέων: Μιχαήλ Θεόδωρος, Τζαβέλλας Αναστάσιος-Νεκτάριος, Παπαβασιλείου Κυριάκος, Ποτούπνης Μιχαήλ, Σαρρής Ιωάννης, Γαλάνης Νικηφόρος, Τσιρίδης Ελευθέριος, Σαιεχ Φάρες
Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν τα 22 έτη ενώ το 44.2% ήταν ανήλικοι αθλητές.
Χρονικό διάστημα έρευνας: από Φεβρουάριος-Μάϊος 2017
Η εργασία απέσπασε το Α’ Βραβείο στο 19ο Διεθνές Συνέδριο της EFORT (European Federation of National Associations of Orthopaedics and Traumatology) που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2018, στη Βαρκελώνη.
Η Τελετή Απονομής Βραβείων Αριστείας της Κοσμητείας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 17 Μαΐου 2019 και ώρα 19.30, στην Αίθουσα Τελετών της παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.
Οι μητέρες που δεν έγιναν
Δημοσιεύτηκε στις 12/05/2019
Γιορτή της μητέρας σήμερα και ο ναρκισσισμός της μητρότητας βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. Τι συμβαίνει, όμως, με όλες εκείνες που θα ήθελαν να γιορτάζουν σήμερα; Τις γυναίκες που, λόγω προβλημάτων γονιμότητας, δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί ή δεν θα αποκτήσουν ποτέ; Λένα Παπαδημητρίου 12 ΜΑΪΟΥ 2019, 01:30 – Πώς θα εορτάσει άραγε η Μέγκαν τη σημερινή Γιορτή της Μητέρας; Ισως με ένα ακόμη τρυφερό ενστατανέ για τις κάμερες, αγκαλιά με τον Baby Sussex (επισήμως «Αρτσι»). Ο Ερρίκος Η’ (αυτός που τίς καρατομούσε όλες, αν δεν του έκαναν τον διάδοχο) θα την ήθελε πολύ για γυναίκα του. Καρπερή πάνω απ’ όλα! Τί γίνεται όμως στην άλλη πλευρά του φράκτη; Πώς βιώνουν όλο αυτό το παλλιροϊκό κύμα ναρκισσευόμενης μητρότητας οι γυναίκες που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδιά; ‘Η εκείνες που δεν θα αποκτήσουν ποτέ (παρότι το θέλησαν και το προσπάθησαν); Eν έτει 2019 τα προβλήματα γονιμότητας παραμένουν ταμπού. Mόνο κάποια μικρά βήματα έχουν γίνει: hashtags στο Instagram, όπως #tte («trying to conceive» δηλ. «προσπαθούμε να συλλάβουμε»), το ντοκιμαντέρ «One more shot» του Netflix, άπειρα διαδικτυακά φόρουμ (αλλιεύω την εγχώρια παρέα « Το 2020 θα γίνουμε μανούλες» από το parentscafe.gr) κοκ Ακόμα και (λίγες) διάσημες γυναίκες επιλέγουν εσχάτως να «σπάσουν» το ταμπού. Αναμέσα τους η Μισέλ Ομπάμα στο μπεστσέλερ memoir της «Becoming H δική μου ιστορία» (AθENS Bookstore Publications): «Η αποβολή είναι μοναχική, οδυνηρή και αποθαρρυντική μέχρι τα κύτταρά σου». Η τέως FLOTUS δεν διστάζει να ανοίξει το συρτάρι με τις σκέψεις που είναι επώδυνο ακόμα και να παραδεχτείς ότι τις κάνεις: «Oταν έβλεπα τις γυναίκες που περπατούσαν ευτυχισμένες με τα παιδιά τους στον δρόμο, αισθανόμουν έναν σπασμό λαχτάρας και παράλληλα σα να μου έδιναν ένα οδυνηρό χαστούκι για την ανεπάρκειά μου». Στο τέλος και αυτή ακόμα η κυρία Ομπάμα καταφεύγει στην εξωσωματική: « Ναι, το ήθελα και μάλιστα πολύ. Και έχοντας ξεκάθαρα τα πράγματα μέσα μου, πήρα την ένεση και τη βύθισα στον μηρό μου». Περιγράφει μάλιστα εν λεπτομερεία τη μοναξιά που περιβάλλει αυτό το «στοίχημα υψηλού ρίσκου»: « Ενιωθα κιόλας ότι οι θυσίες θα ήταν περισσότερο δικές μου (…) Εκείνος δεν χρειαζόταν να ακυρώνει συναντήσεις για εξετάσεις στον τράχηλο..». Θα αποκτήσει τελικά τη Μαλία και τη Σάσα. Οι σελίδες μετά την εγκυμοσύνη απηχούν τον θρίαμβο :« Ηταν προνόμιό μου, το δώρο της θηλυκότητάς μου». Το υπόλοιπο βιβλίο κάλλιστα διαβάζεται και σαν memoir μητρότητας. Οι success stories (σαν αυτή της Ομπάμα) δημοσιοποιούνται πιο εύκολα από τα συσσωρευόμενα πένθη γυναικών που παλεύουν, συχνά επί ματαίω. Σε αυτό το σκοτεινό σύμπαν της αγονίας υποφέρουν σιωπηλά τόσο διαφορετικές «κατηγορίες» γυναικών: με πρόωρη εμμηνόπαυση, μετά από χημειοθεραπεία κοκ Η επιστήμη (με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, τα κατεψυγμένα ωάρια κτλ) «σιγοντάρει» την ασίγαστη επιθυμία και την τεράστια βιομηχανία (στην Ελλάδα ο ετήσιος τζίρος της ξεπερνά τα 50 εκατ. ευρώ). Είναι αυτή η ποδοσφαιρική νοοτροπία, που μου είχε περιγράψει ένας ειδικός: «Πάμε για τη νίκη, στόχος μας είναι ένα μωρό, όποιο και να είναι το κόστος». Στην Ελλάδα με τα περισσότερα από 300.000 υπογόνιμα ζευγάρια και την επιδημία… διδύμων, κανείς σχεδόν δεν μιλάει για το ψυχικό κόστος, τις ουρές για την ωοληψία με τα μπλε πλαστικά σκουφιά του χειρουργείου, τα κλάμματα και την κυκλοθυμία. Ούτε για τις ημέρες της αναμονής μετά την εμβρυομεταφορά, όταν κάθεσαι στο σπίτι και πρέπει να σκέφτεσαι «θετικά», τις τύψεις («Δεν έκανα εγκαίρως παιδί»), την απογοήτευση όταν ο γιατρός τηλεφωνεί με τα κακά νέα.. Ουδείς, επίσης, σε προειδοποιεί για τους κινδύνους που διατρέχει η υγεία σου, για τα έξοδα και για τις αναταράξεις στο γάμο και στη σεξουαλική σου ζωή, όταν μπαίνουν στην ημερήσια διάταξη λέξεις όπως «πολυκυστικές» και «αζωοσπερμία». Ούτε βέβαια για τα διλήμματα με τα οποία μπορεί να έρθεις αντιμέτωπη σε αυτόν τον μαραθώνιο για τεκνοποίηση (πχ δανεικά ωάρια). Εκείνο που παραμένει χαοτικό είναι το έλλειμμα ψυχικής υποστήριξης για τις γυναίκες με προβλήματα γονιμότητας (πόσα κέντρα εξωσωματικής έχουν ειδικευμένους ψυχολόγους;) Εξίσου χαοτικό και το τεράστιο έλλειμμα ενημέρωσης προς ανεξαιρέτως όλες τις γυναίκες. Νομίζεις πώς είτε κάνεις παιδί στα 35 είτε στα 45 είναι το ίδιο: «Δες την 50χρονη Τζάνετ Τζάκσον με τον γιό της στο καρότσι Stokke. Αυτή δηλαδή πώς τα κατάφερε;». Ακόμα λιγότερα λέγονται για το τέλος αυτού του παραμυθιού, όταν οι προσπάθειες δεν καρποφορούν και η επιστήμη σε στέλνει στην άλλη πλευρά. Προσωπικώς δεν έχω διαβάσει πιο σπαρακτικά ωμή εξομολόγηση από αυτήν της Ξένιας Καλογεροπούλου στην αυτοβιογραφία της «Γράμμα στον Κωστή» (εκδόσεις Πατάκη). Για το όνειρο: «Ωρες ώρες ξάπλωνα, έκλεινα τα μάτια, και φανταζόμουν ότι ήμουν στις Μηλιές μαζί με το παιδάκι μου και του έλεγα: «Aυτή τη γλυσίνα, αυτή την κερασιά, όλα για σένα τα φύτεψα». Για τη διαδικασία: «Πήγα και στο Λονδίνο, σ’ έναν διάσημο γιατρό, σ΄ένα μεγάλο νοσοκομείο. (…) Εκεί στάθηκα στην ουρά με πολλές άλλες γυναίκες. Μαύρες, άσπρες, χοντρές, αδύνατες. Ολες μας με την κιλότα στο ένα χέρι και στο άλλο ένα κυπελλάκι για τα ούρα μας». Για το τέλος του ονείρου: «Το θέμα του παιδιού δεν το ξανασυζητήσαμε ποτέ. Οχι ότι δεν το σκεφτόμουν…(…)Αναρωτιόμουν επίσης αν θα είχα γίνει πραγματικά μια καλή μητέρα. Κι αναρωτιέμαι ακόμη». Πηγή: Protagon.gr
Περί πνευματικών, και άλλων, δικαιωμάτων.
Δημοσιεύτηκε στις 10/05/2019
Πολλά μέλη του Συλλόγου με την επιστημονική και συγγραφική δραστηριότητα που έχουν αναπτύξει θα ενδιαφέρονται για το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων, δημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρησης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ).
VIII. TI EINAI O ΟΣΔΕΛ
Στην Ελλάδα, ο αρμόδιος οργανισμός για τα έργα του λόγου είναι ο ΟΣΔΕΛ (Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου). Είναι μη κερδοσκοπικός αστικός συνεταιρισμός και λειτουργεί από το 1997 με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού.
Εκπροσωπεί περισσότερους από:
- 7.000 συγγραφείς, δημοσιογράφους, μεταφραστές,
- περισσότερους από 800 εκδότες βιβλίων/περιοδικών/Τύπου
- και σχεδόν το σύνολο των αλλοδαπών έντυπων έργων μέσω συμβάσεων αμοιβαιότητας με 31 χώρες.
Αποστολή του είναι:
- να διευκολύνει τη νόμιμη πρόσβαση ή/και αναπαραγωγή έντυπων έργων για την κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών ή για τη χρήση από επιχειρήσεις,
- να εισπράττει και να αποδίδει τα δικαιώματα στους δικαιούχους,
- να προστατεύει τα έργα από τη λογοκλοπή και την πειρατεία.
Τα ποσά που εισπράττει ο ΟΣΔΕΛ διανέμονται κάθε χρόνο στους δικαιούχους. Από το 2012 έως και το 2018 διανεμήθηκαν 9.945.627 € σε περισσότερους από 6.500 δικαιούχους.
Ο ΟΣΔΕΛ επιδιώκει τη βελτίωση της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας και τη συνειδητοποίηση της σημασίας των πνευματικών δικαιωμάτων από την ελληνική κοινωνία. Παράλληλα, υλοποιεί δράσεις πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου, μία εκ των οποίων είναι η καταγραφή της εκδοτικής παραγωγής στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της οποίας διατηρεί και ενημερώνει συνεχώς τον πιο εκτενή ηλεκτρονικό κατάλογο εκδόσεων (osdelnet.gr). Επίσης, εκπροσωπεί την Ελλάδα σε διεθνείς ενώσεις συλλογικής διαχείρισης (IFRRO, PDLN κ.λπ.).
IX. ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΟΣΔΕΛ
Α. Αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση ή για χρήση οργανισμών
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, αρχικά, στον αναλογικό κόσμο με τη δημιουργία των φωτοτυπικών μηχανημάτων, των τηλεομοιoτυπικών συσκευών (φαξ) και των εκτυπωτών, και στη συνέχεια, η ψηφιακή τεχνολογία με τους υπολογιστές τους σαρωτές-σκανερς και τους εκτυπωτές παρέχει τη δυνατότητα στον καθένα να προβεί στη δημιουργία αντιγράφων ενός έργου του λόγου είτε πρόκειται για ιδιώτες που φωτοτυπούν για την κάλυψη προσωπικών τους αναγκών είτε για εκπαιδευτικά ιδρύματα, βιβλιοθήκες, ερευνητικά κέντρα και επιχειρήσεις που φωτοτυπούν για την κάλυψη των δικών τους εκπαιδευτικών, ερευνητικών ή επιχειρηματικών αναγκών. Η αναπαραγωγή, που γίνεται στον ιδιωτικό χώρο, είναι αδύνατον να ελεγχθεί, ενώ ταυτόχρονα για τον μεμονωμένο δημιουργό και εκδότη είναι, επίσης, πρακτικά αδύνατο να παρακολουθεί και να ελέγχει τις αναπαραγωγές που γίνονται από τους μεγάλους χρήστες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, βιβλιοθήκες κ.λπ.
Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίσθηκε νομοθετικά με τη θέσπιση του θεσμού της ελεύθερης αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση έναντι εύλογης αποζημίωσης που καταβάλλεται ως τέλος επί της αξίας των φωτοτυπικών συσκευών, των σαρωτών, εκτυπωτών, έξυπνων κινητών τηλεφώνων, υπολογιστών, ψηφιακών – αποθηκευτικών μέσων και του χαρτιού που είναι κατάλληλο για φωτοτυπίες. Τα παραπάνω τεχνικά μέσα επιβαρύνονται κατά την εισαγωγή τους με την εύλογη αμοιβή ύψους 2% έως 6%, η οποία καταβάλλεται μία φορά και καλύπτει όλες τις αντιγραφές έργων που θα δημιουργηθούν για ιδιωτική χρήση με τα παραπάνω τεχνικά μέσα καθ’ όλη τη διάρκεια «ζωής» του τεχνικού μέσου. Η αμοιβή αυτή εισπράττεται υποχρεωτικά από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης για λογαριασμό όλων των δικαιούχων.
Β. Εκπαίδευση
Στη σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία είναι εξαιρετικής σημασίας η πρόσβαση σε μεγάλου εύρους συμπληρωματικό εκπαιδευτικό υλικό. Διεθνώς, η ανάγκη αυτή καλύπτεται από τους Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης, οι οποίοι παρέχουν τις απαραίτητες άδειες, ώστε να είναι νόμιμη η αναπαραγωγή και χρήση του εκπαιδευτικού υλικού.
Ο ΟΣΔΕΛ εκπροσωπώντας την πλειονότητα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων και εκδοτών διευκολύνει την πρόσβαση σε συμπληρωματικό εκπαιδευτικό υλικό. Οι άδειες που προσφέρει ο ΟΣΔΕΛ καλύπτουν την αναπαραγωγή μικρού μέρους (έως 20%) βιβλίων ή άρθρων από εφημερίδες, επιστημονικά περιοδικά κ.λπ. Η αναπαραγωγή μπορεί να είναι είτε φωτοτυπική είτε ψηφιακή, με την ανάρτηση των αρχείων σε πλατφόρμα εσωτερικού δικτύου.
Λαμβάνοντας, επομένως, την απαραίτητη άδεια, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, δημόσια και ιδιωτικά, αποκτούν τη δυνατότητα να προσφέρουν στους μαθητές/σπουδαστές τους μεγάλο εύρος ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας.
Γ. Αδειοδότηση Επιχειρήσεων
Η αναπαραγωγή μικρού μέρους βιβλίων, άρθρων από εφημερίδες και επιστημονικά και άλλα περιοδικά συνιστά συνήθη πρακτική στα πλαίσια λειτουργίας των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η διανομή αποκομμάτων αποδελτίωσης εντός της κάθε επιχείρησης και η αναπαραγωγή άρθρων από τον Ειδικό Τύπο (εφημερίδες και περιοδικά). Για παράδειγμα, σε πολλές επιχειρήσεις η χρήση και αναπαραγωγή άρθρων από νομικά ή φορολογικά και οικονομικά περιοδικά είναι καθημερινή πρακτική.
Επίσης, η αναπαραγωγή μικρού μέρους βιβλίων, άρθρων από εφημερίδες και επιστημονικά και άλλα περιοδικά είναι αντικείμενο της δραστηριότητας των φωτοτυπικών καταστημάτων.
Παράλληλα, αρκετές επιχειρήσεις διαθέτουν βιβλιοθήκες, που δανείζουν βιβλία στους υπαλλήλους τους ή τους παρέχουν τη δυνατότητα να τα φωτοτυπούν.
Όλα τα παραπάνω κείμενα, από οποιοδήποτε μέσο και αν προέρχονται, αποτελούν κατά κανόνα προστατευόμενα έργα και η χρήση τους μπορεί να γίνει μόνο με τη ρητή άδεια των δημιουργών και εκδοτών, η οποία χορηγείται από τον ΟΣΔΕΛ.
Για το σύνολο των προαναφερθέντων περιπτώσεων, ο ΟΣΔΕΛ παρέχει τη νόμιμη πρόσβαση, αναπαραγωγή και δανεισμό Έργων του Λόγου στην ενδιαφερόμενη επιχείρηση μέσω σχετικών προϊόντων αδειοδότησης που προσφέρει.
Δ. Κοινωνικό και Πολιτιστικό έργο
Ο ΟΣΔΕΛ, σύμφωνα με το καταστατικό του και ακολουθώντας αντίστοιχα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, στηρίζει και ενισχύει οικονομικά πολιτιστικές πρωτοβουλίες προς όφελος των μελών του και του κοινωνικού συνόλου.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΣΔΕΛ κατήρτισε πρόσφατα νέο Κανονισμό Πολιτιστικών Χορηγιών, που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των επιδιωκόμενων πολιτιστικών σκοπών.
Στο πλαίσιο των πολιτιστικών του σκοπών ο ΟΣΔΕΛ συνδράμει και ενισχύει οικονομικά :
- Δράσεις που ενισχύουν τη φιλαναγνωσία.
- Δράσεις δημιουργών και εκδοτών που ενισχύουν τη διάδοση ελληνικών έργων στο εξωτερικό.
- Πρωτοβουλίες νέων δημιουργών που στοχεύουν στην επιμόρφωση/εκπαίδευση στους τομείς του πολιτισμού, των Γραμμάτων και των Τεχνών.
- Έρευνες που βοηθούν στην καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την αγορά του βιβλίου.
- Εκδόσεις και πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην καλλιέργεια κουλτούρας υπέρ της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων ή στην καταπολέμηση της παράνομης αντιγραφής Έργων του Λόγου.
- Βραβεύσεις νέων δημιουργών, μεταφραστών και δημοσιογράφων για έργα και επιδόσεις εξαιρετικής αξίας και ειδικού βάρους.
- Επιστημονικά συνέδρια που προωθούν τους σκοπούς του ΟΣΔΕΛ, αλλά και συμβάλλουν γενικότερα στην ανάπτυξη των Γραμμάτων και των Τεχνών.
- Προγράμματα που προωθούν την εθνική βιβλιοπαραγωγή εκτός Ελλάδος μέσα από διεθνή fora και εκθέσεις.
- Πολιτιστικές δράσεις που ενισχύουν το έργο του ΟΣΔΕΛ και προάγουν τον πολιτισμό στη χώρα μας.
- Μη εμπορικές εκδόσεις με σημαντική πολιτιστική αξία.
- Καλλιτεχνικές, επιμορφωτικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις με αντικείμενο τo βιβλίο και τους δημιουργούς.
Επιπλέον, με απόφαση του ΔΣ καθορίζεται ένα ετήσιο διαθέσιμο ποσό για οικονομικές ενισχύσεις σε σωματεία συγγραφέων και εκδοτών βιβλίων, που δραστηριοποιούνται με σκοπό την προάσπιση των επαγγελματικών συμφερόντων των συγγραφέων και των εκδοτών βιβλίου. Κριτήρια για την οικονομική ενίσχυση είναι η αντιπροσωπευτικότητα του σωματείου με μέλη που είναι και μέλη στον ΟΣΔΕΛ, η ποιότητα και αποτελεσματικότητα των δράσεων των τελευταίων τουλάχιστον τριών ετών και η τήρηση των κανόνων και διαδικασιών που προβλέπει ο νόμος για τη λειτουργία των οργάνων του σωματείου.
Ο ΟΣΔΕΛ συμβάλλει, επίσης, βάσει του καταστατικού του, στην κοινωνική προστασία των συμβασιούχων και των οικογενειών τους, που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και αντιμετωπίζουν κοινωνικά προβλήματα (φτώχεια, κοινωνικό αποκλεισμό) ή προβλήματα υγείας.
Τέλος ο ΟΣΔΕΛ λειτουργεί την πληρέστερη και πλέον επικαιροποιημένη βάση δεδομένων Ελληνικής βιβλιοπαραγωγής, την οσδελnet (www.osdelnet.gr)
X. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ
Τον Σεπτέμβριο του 2016 στην ετήσια ομιλία του προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προαναγγέλλοντας το σχέδιο οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Jean – Claude Juncker δήλωνε τα εξής:
«Καθώς ο κόσμος γίνεται ψηφιακός, θα πρέπει επίσης να ενδυναμώσουμε τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς μας και να προστατέψουμε τα έργα τους. Οι καλλιτέχνες και οι δημιουργοί είναι πολύτιμα στοιχεία της κοινωνίας μας. Η δημιουργία περιεχομένου δεν είναι χόμπι. Είναι επάγγελμα. Και είναι μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού μας. Θέλω οι δημοσιογράφοι, οι εκδότες και οι συγγραφείς να αμείβονται δίκαια για την εργασία τους, ανεξάρτητα από το αν γίνεται μέσα σε στούντιο ή στο σπίτι, ανεξάρτητα από το αν κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ή με συμβατικά μέσα, αν τυπώνεται σε φωτοτυπικό μηχάνημα ή μοιράζεται μέσω συνδέσμου μίας ιστοσελίδας (hyperlink). Αυτό ακριβώς επιδιώκει η αναμόρφωση των κανόνων της Ευρώπης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, την οποία προτείνουμε σήμερα».
Έκτοτε ξεκίνησε ένας μαραθώνιος διαβουλεύσεων και αντιπαραθέσεων μέχρι να φθάσουμε στην έγκριση του τελικού σχεδίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 26/3/2019. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΕΚ, σπάνια έχουν βρεθεί βουλευτές αντιμέτωποι στο παρελθόν με τέτοιο βαθμό άσκησης πίεσης (μέσω τηλεφωνικών κλήσεων, ηλεκτρονικών μηνυμάτων κ.λπ.). Μέχρι και απειλή βόμβας δέχθηκε ο εισηγητής του σχεδίου οδηγίας Axel Voss (ανακοίνωση εκπροσώπου αστυνομίας της Βόννης, όπου στεγάζεται το γραφείο του).
Από τη μία πλευρά, οι εταιρείες κολοσσοί του διαδικτύου (Google, Apple, Facebook, Microsoft), οι οποίες κινητοποίησαν στο πλευρό τους και τους απλούς χρήστες του διαδικτύου-καταναλωτές και από την άλλη οι δημιουργοί, καλλιτέχνες και πολιτιστικές βιομηχανίες (εκδότες, δισκογραφικές, παραγωγοί ταινιών κ.λπ).
Κύρια σημεία διαμάχης το άρθρο 17 και το άρθρο 15:
Άρθρο 17 – Περιεχόμενο που ανεβάζουν χρήστες σε πλατφόρμες διαμοιρασμού (YouTube, Facebook κ.λπ.)
Μέχρι την ψήφιση της οδηγίας, την ευθύνη για το περιεχόμενο την είχαν οι χρήστες και όχι οι πλατφόρμες, με συνέπεια αφενός οι δημιουργοί και παραγωγοί προστατευόμενων έργων πρακτικά να μην αμείβονται, αφού είναι πρακτικά αδύνατον να διεκδικούν αμοιβή από τον κάθε χρήστη και αφετέρου οι πλατφόρμες να έχουν τεράστια έσοδα, μεταξύ άλλων και λόγω του περιεχομένου που ανεβάζουν οι χρήστες στις πλατφόρμες τους (το ζήτημα αυτό ονομάστηκε «value gap»). Με τη ρύθμιση της οδηγίας, η ευθύνη μεταφέρεται από τους χρήστες στις πλατφόρμες, οι οποίες καλούνται να επιδιώξουν τη σύναψη συμβάσεων αδειοδότησης με τους δικαιούχους (καταβάλλοντας σχετικά δικαιώματα) και να λάβουν μέτρα ώστε να περιοριστεί η διακίνηση μη αδειοδοτημένου περιεχομένου. Αυτή η ρύθμιση ξεσήκωσε τις αντιδράσεις των πλατφορμών και των καταναλωτών-χρηστών του διαδικτύου, οι οποίοι επικαλέστηκαν ότι η λήψη μέτρων πρακτικά σημαίνει την υποχρέωση γενικού προληπτικού ελέγχου μέσω φίλτρων, που θα εμποδίζουν τη διακίνηση και του νόμιμου περιεχομένου, με αποτέλεσμα τη λογοκρισία και τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης, π.χ. δεν θα υπάρχει η δυνατότητα διαμοιρασμού memes και gifs. Οι ισχυρισμοί αυτοί δεν στέκουν. Η οδηγία ρητά αναφέρει ότι τα μέτρα θα σχετίζονται με τον περιορισμό της διακίνησης των έργων, για τα οποία οι ίδιοι οι δικαιούχοι έχουν δηλώσει τα σχετικά κατάλληλα στοιχεία. Επομένως, δεν θα υπάρχει γενικός έλεγχος ούτε θα περιλαμβάνει περιεχόμενο που δεν δηλώνεται από τους δικαιούχους π.χ. περιεχόμενο που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες (δικά τους κείμενα, φωτογραφίες ή βίντεο) με σκοπό να το μοιράσουν. Περιεχόμενο, που καλύπτεται από τις συμβάσεις με τους δικαιούχους, θα ανεβαίνει ελεύθερα από χρήστες και μόνον το περιεχόμενο που οι δικαιούχοι δεν θέλουν να κυκλοφορεί στις πλατφόρμες (π.χ. κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές) θα αποκλείεται με τεχνολογίες αναγνώρισης περιεχομένου. Επειδή η εφαρμογή τους θα στηρίζεται σε δεδομένα που οι ίδιοι οι δικαιούχοι θα δίνουν και η ταυτοποίηση μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών είναι απόλυτη, δεν θα υπάρχει ο κίνδυνος να κόβονται μη δηλωμένα έργα, π.χ. όμοια, παραλλαγές κ.λπ. Επίσης, η οδηγία ρητά αναφέρει ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται, προφανώς με τη σχετική πρόβλεψη στα τεχνολογικά μέτρα αναγνώρισης περιεχομένου, η ελεύθερη χρήση προστατευόμενου περιεχομένου για λόγους παράθεσης κριτικής ή υποστήριξης γνώμης ή για γελοιογραφία, παρωδία ή μίμηση (memes).
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι δημιουργοί και καλλιτέχνες είναι ο τελευταίος κλάδος που θα επιθυμούσε τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης, αφού και οι ίδιοι θα είναι άμεσα θιγόμενοι και μάλιστα στην επαγγελματική τους δραστηριότητα. Στόχος της ρύθμισης είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος του value gap και όχι η λογοκρισία.
Μια άλλη κριτική είναι ότι οι τεχνολογίες αναγνώρισης περιεχομένου είναι πολύ ακριβές και επομένως, η υιοθέτησή τους είναι πρακτικά αδύνατη για τις μικρές πλατφόρμες, οπότε και θα ευνοηθούν οι κολοσσοί. Η οδηγία, στην τελευταία της εκδοχή, έλαβε σχετική πρόνοια και εξαιρεί τις νέες, μικρές πλατφόρμες από την υποχρέωση να λαμβάνουν μέτρα αποκλεισμού διακίνησης μη αδειοδοτημένου περιεχομένου.
Άρθρο 15 – Δικαίωμα εκδοτών τύπου
Με το άρθρο αυτό καθιερώνεται ένα νέο δικαίωμα για την προστασία του περιεχομένου εκδοτών τύπου από χρήσεις και εκμεταλλεύσεις στο διαδίκτυο. Και αυτό το άρθρο προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, κυρίως επειδή σε μία πρώτη εκδοχή περιόριζε την πρόσβαση σε ενημερωτικό υλικό μέσω υπερσυνδέσμων (hyperlinks), [οι υπερσύνδεσμοι παραπέμπουν τον αναγνώστη σε άλλες ιστοσελίδες που διαθέτουν, με την άδεια των δικαιούχων, το υλικό που αναζητά]. Θεωρήθηκε ότι ο περιορισμός αυτός εμποδίζει σημαντικά την πρόσβαση του κοινού στην ενημέρωση. Μετά από διαβουλεύσεις στην τελική εκδοχή της οδηγίας οι υπερσύνδεσμοι ρητά εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου, όπως και η χρήση μεμονωμένων λέξεων ή πολύ σύντομων αποσπασμάτων, που συνήθως συνοδεύουν τους υπερσυνδέσμους. Η πρακτική συνέπεια του νέου δικαιώματος είναι ότι οι εκδότες θα μπορέσουν να διεκδικήσουν αμοιβή για τις υπηρεσίες αποδελτίωσης ή ενημέρωσης που παρέχονται από εταιρείες του διαδικτύου (π.χ. google news). Μέρος των εσόδων τους θα πρέπει να αποδοθεί στους δημοσιογράφους.
Εκτός όμως από τα παραπάνω, η οδηγία επιλύει επιπλέον τα ακόλουθα θέματα:
- Σήμερα, στην Ελλάδα, τα δημόσια πανεπιστήμια και οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί οργανισμοί κάθε βαθμίδας παρέχουν στους σπουδαστές, με φωτοτυπίες ή πλέον ψηφιακά, αποσπάσματα από πλήθος επιστημονικών και εκπαιδευτικών βιβλίων και περιοδικών, χωρίς να υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο νόμο και χωρίς να καταβάλλουν δικαιώματα στους συγγραφείς και εκδότες. Η οδηγία προβλέπει συγκεκριμένο πλαίσιο, ώστε να διευκολύνονται τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να καλύπτουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες τους και με ψηφιακές χρήσεις είτε συνάπτοντας συμβάσεις αδειοδότησης με τους δικαιούχους είτε, εφόσον δεν προσφέρονται από τους δικαιούχους άδειες, χωρίς άδεια αλλά καταβάλλοντας εύλογη αμοιβή στους δικαιούχους. Συνεπώς, το σοβαρό αυτό θέμα, που απασχολεί πολλά χρόνια τους συγγραφείς και εκδότες επιστημονικών βιβλίων, θα πρέπει να επιλυθεί με την ενσωμάτωση της οδηγίας.
- Οι βιβλιοθήκες διαθέτουν πλήθος βιβλίων, που βρίσκονται σήμερα εκτός κυκλοφορίας στην αγορά αλλά όχι εκτός δικαιωμάτων. Η οδηγία προβλέπει μηχανισμό συλλογικής αδειοδότησης των εκτός εμπορίου βιβλίων, ώστε να διευκολύνεται η νόμιμη πρόσβαση στα βιβλία αυτά και ψηφιακά, εκτός αν ο εκάστοτε εκδότης δεν επιθυμεί να αδειοδοτήσει την πρόσβαση (opt out).
- Η επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων που βρίσκονται σε βάσεις δεδομένων (text and data mining) είναι διαδικασία που δημιουργεί πολύτιμη γνώση σε πάρα πολλούς τομείς. Η επεξεργασία προϋποθέτει, όμως, την αναπαραγωγή των δεδομένων, έστω και εάν αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται στο τελικό αποτέλεσμα της εργασίας. Η οδηγία νομιμοποιεί αυτή την αναπαραγωγή, όταν γίνεται από μη κερδοσκοπικό ερευνητικό φορέα.
- Στις συμφωνίες, που συνάπτουν δημιουργοί και καλλιτέχνες με εκδότες, δισκογραφικές εταιρείες και παραγωγούς, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου συμφωνούνται αμοιβές δυσανάλογα μικρές προς τα έσοδα που αποφέρει μια απρόσμενη επιτυχία του έργου τους. Στις περιπτώσεις αυτές, η οδηγία δίνει το δικαίωμα στους δημιουργούς να αξιώσουν πρόσθετη αμοιβή. Επίσης, στις περιπτώσεις που ένα έργο αποσύρεται από την κυκλοφορία (π.χ. λόγω περιορισμένου εμπορικού ενδιαφέροντος), ο δημιουργός έχει το δικαίωμα να καταγγείλει τη σύμβαση και να αποδεσμευθεί.
Τα κράτη μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν στην εθνική τους νομοθεσία την οδηγία το αργότερο εντός δύο ετών. Το νέο πλαίσιο που θεσπίζει η οδηγία, για όλους τους λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω, θα συμβάλει σημαντικά στη στήριξη του κλάδου της ενημέρωσης, αλλά και του συνόλου των τεχνών και της επιστήμης, προς όφελος τελικά του κοινωνικού συνόλου.
Πηγές
Η ιστοσελίδα του ΟΣΔΕΛ (www.osdel.gr) προσφέρει πολλές χρήσιμες πληροφορίες για τη συλλογική διαχείριση και το έργο του ΟΣΔΕΛ, που ενδιαφέρουν συγγραφείς, μεταφραστές, δημοσιογράφους, εκδότες βιβλίων, περιοδικών και τύπου, εκπαιδευτικούς οργανισμούς, βιβλιοθήκες και επιχειρήσεις.
Στην ιστοσελίδα της IFRRO (www.ifrro.org) υπάρχει πλούσιο υλικό σχετικά με τις διεθνείς εξελίξεις στη συλλογική διαχείριση και τη λειτουργία των ΟΣΔ.
Πληροφορίες σχετικά με τη σημασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, ειδικότερα στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, υπάρχουν στους ακόλουθους ιστότοπους:
http://www.copyrightlink.org/why-copyrights-matter.html
http://www.copyrighthub.org/copyright-resources/
https://creativefuture.org/why-this-matters/
https://d31sjue3f6m1dv.cloudfront.net/wp-content/uploads/2017/04/The-Facts-One-Pager-3.24.17.pdf
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΛΟΓΩ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Δημοσιεύτηκε στις 03/05/2019
Η επιχειρούμενη υποβάθμιση των Α.Ε.Ι. με τη συγχώνευση και την ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι.
Δημοσιεύτηκε στις 21/04/2019
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΗΡΑΜΕ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΑΡΘΡΟ.
Του Νίκου Παπαϊωάννου
Προέδρου του Τμήματος Κτηνιατρικής
Υποψήφιου Πρύτανη ΑΠΘ
Κατατέθηκε πριν λίγες ημέρες στη Βουλή το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας «Συνέργειες Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι., πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, πειραματικά σχολεία, Γενικά Αρχεία του Κράτους και λοιπές διατάξεις». Θα μείνω στις προτεινόμενες από την Κυβέρνηση διατάξεις για την συγχώνευση ΑΕΙ και ΤΕΙ. Διότι περί συγχωνεύσεως πρόκειται, η οποία επιχειρείται διά της ανωτατοποίησης των συγχωνευόμενων Τ.Ε.Ι. και της υποβάθμισης των Α.Ε.Ι. υποδοχής. Δεν πρόκειται περί «συνέργειας», η οποία χρησιμοποιείται ψευδεπίγραφα και αποπροσανατολιστικά στον τίτλο του συζητούμενου νομοσχεδίου.
Πράγματι, για μια ακόμη φορά, συγχωνεύονται τα κατά τόπους ΤΕΙ με τα πλησιέστερα Α.Ε.Ι., δια της απορροφήσεως των πρώτων από τα δεύτερα, και συγκεκριμένα από τα εξής Α.Ε.Ι.:
- το «Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος»,
- το «Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας»,
- το «Πανεπιστήμιο Κρήτης» (μετονομαζόμενο σε «Μεσογειακό Πανεπιστήμιο»),
- το «Πανεπιστήμιο Πατρών» και
- το «Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου».
Ξεχωρίζει η ίδρυση τέταρτης Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, η οποία, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση του προωθούμενου νομοσχεδίου, «αναμένεται να έχει χαρακτηριστικά που θα την διακρίνουν από τις τρείς υφιστάμενες Νομικές Σχολές (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, ΔΠΘ) και να αφορούν στη Νομική Σκέψη και Πράξη του μέλλοντος». Να υποθέσουμε πως οι Νομικοί της Πάτρας δεν θα ασχολούνται με την lex lata, αλλά μόνο με την lex ferenda; Με άλλα λόγια, δεν θα ασχολούνται με το ισχύον δίκαιο, αλλά με το δίκαιο όπως τείνει να διαμορφωθεί; Και με την lex lata θα ασχολούνται μόνον οι τρεις άλλες Νομικές Σχολές της χώρας στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Κομοτηνή, οι οποίες –ειρήσθω εν παρόδω – αντιτάχθηκαν σύσσωμες στη δημιουργία και τέταρτης Νομικής Σχολής, με το απλούστατο επιχείρημα γιατί η Κυβέρνηση, εκεί που θα χρειαστεί να επενδύσει τόσα κονδύλια σε μη υπάρχουσα ακαδημαϊκή μονάδα, δεν δίνει ένα μικρό μόνο μέρος αυτών στις υφιστάμενες Σχολές, που είναι υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτούμενες;
Μακάρι να επρόκειτο για αστείο. Δυστυχώς, πρόκειται για έναν ακόμη εφιάλτη, που έπρεπε επίσης να ζήσουμε από την απερχόμενη διακυβέρνηση, η οποία δεν λειτουργεί με γνώμονα το συμφέρον της χώρας, αλλά την αναδιάταξη του χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης, με ομολογημένη πρόθεση να ελέγξει τα νέα Πανεπιστήμια, αφού τα υφιστάμενα είναι εκτός ελέγχου της. Επιχειρεί, λοιπόν, να νοθεύσει και να υποβαθμίσει τα Α.Ε.Ι. συγχωνεύοντάς τα με Τ.Ε.Ι., προσδοκώντας να προσελκύσει κομματική πελατεία από τους χώρους των δεύτερων. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το νομοσχέδιο αυτό, ένα από κύκνεια άσματα της απερχόμενης Κυβέρνησης, φέρεται εσπευσμένα στη Βουλή λίγο πριν τις πρώτες εκλογές που θα γίνουν στη χώρα μετά από τέσσερα χρόνια.
Στις καθεστωτικές προθέσεις της απερχόμενης Κυβέρνησης, όμως, έρχεται το Σύνταγμα και βάζει όρια. Το Σύνταγμα αποδείχθηκε ανθεκτικό, όπως συνηθίζει να επαναλαμβάνει ο Βαγγέλης Βενιζέλος, στις καθεστωτικές βλέψεις της Κυβέρνησης αυτής. Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό θα συμβεί και τώρα, που προωθείται αυτή η τερατώδης υποβάθμιση των Α.Ε.Ι.
Στην Αιτιολογική Έκθεση του συζητούμενου νομοσχεδίου αναφέρονται τα εξής:
«Ως προς την τεχνολογική εκπαίδευση, επί πολλά χρόνια στην Ελλάδα αυτή παρεχόταν ως επαγγελματική-μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση, αργότερα ως επαγγελματική-τεχνολογική εκπαίδευση από ανώτερες σχολές και στη συνέχεια ως ανώτατη τεχνολογική εκπαίδευση από Α.Ε.Ι.. Αυτό αποτελούσε πάντα επιλογή του εκάστοτε νομοθέτη, καθότι το Σύνταγμα δεν εισάγει διάκριση της ανώτατης εκπαίδευσης σε τεχνολογική και θεωρητική και ως εκ τούτου δεν επιβάλλει την ύπαρξη και παροχή διακριτής ανώτατης τεχνολογικής εκπαίδευσης και μάλιστα από διακριτά ιδρύματα. Εξάλλου, μια τέτοιου είδους διάκριση είναι όλως αδόκιμη καθώς μεγάλο μέρος των ελληνικών πανεπιστημίων, όπως Πολυτεχνεία, πολυτεχνικές σχολές και άλλα τμήματα, είναι κατεξοχήν τεχνολογικά, οπότε ανέκαθεν η τεχνολογική εκπαίδευση ήταν «ενσωματωμένη» και σε πολλά προγράμματα σπουδών πανεπιστημίων».
Πλην όμως, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει κάνει με τη νομολογία του μια εντελώς διαφορετική ανάγνωση του άρθρου 16 του Συντάγματος από αυτήν που κάνει η Κυβέρνηση με την επιχειρούμενη ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι. δια της συγχωνεύσεως αυτών με Α.Ε.Ι.. Σύμφωνα, πράγματι, με την απόφαση 1958/2000 της Ολομέλειας του ΣτΕ:
«…από το συνδυασμό των παρατεθεισών διατάξεων του [άρθρου 16 του] Συντάγματος, προκύπτει ότι τόσο η ανωτάτη εκπαίδευση όσο και η ανωτέρα επαγγελματική εκπαίδευση ανήκουν στην ίδια τρίτη βαθμίδα, πλην διακρίνονται σαφώς μεταξύ τους ως προς την αποστολή και την οργάνωση. Βασική αποστολή των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι η καλλιέργεια της επιστήμης που αναλύεται σε έρευνα και διδασκαλία. Αντιθέτως, η επαγγελματική εκπαίδευση αποσκοπεί στη μετάδοση ειδικών γνώσεων και εμπειριών κατάλληλων για την άσκηση ορισμένου επαγγέλματος και αντιστοίχως στη δημιουργία στελεχών απαραιτήτων για τη λειτουργία της σύγχρονης οικονομίας. Διαφορετική είναι και η οργανωτική διάρθρωση, αφού η ανωτάτη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικώς σε ιδρύματα, υπό τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, με πλήρη αυτοδιοίκηση, από καθηγητές που απολαύουν προσωπικής ανεξαρτησίας ανάλογης με εκείνη των δικαστικών λειτουργών, ενώ η επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται από “σχολές ανώτερης βαθμίδας” χωρίς συνταγματική κατοχύρωση της κρατικής νομικής μορφής των σχολών και του υπηρεσιακού καθεστώτος του διδακτικού προσωπικού. Παραλλήλως ο συντακτικός νομοθέτης έκρινε σκόπιμο να ενισχύσει τη διαφοροποίηση των δυο οργανωτικών σχημάτων με τον περιορισμό της διάρκειας των σπουδών της ανωτέρας επαγγελματικής εκπαίδευσης στα τρία έτη (βλ. Πρακτικά Αναθεωρητικής Βουλής σελ. 494, 496, 501, 504 και ΣτΕ 576/1981 Ολ., 1175/1988). Ο διαχωρισμός αυτός των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από τις σχολές ανωτέρας βαθμίδας, που παρέχουν επαγγελματική ή άλλη ειδική εκπαίδευση δεν δύναται ούτε να ματαιωθεί αμέσως από τον κοινό νομοθέτη με την εξίσωση αυτών ούτε και να καταστρατηγηθεί εμμέσως με την παράταση του χρόνου σπουδών πέραν της συνταγματικώς οριζομένης τριετίας και την ταυτόχρονη αλλοίωση του προγράμματος σπουδών, ώστε να μη παρέχεται σε αυτές η επιτασσόμενη από το Σύνταγμα επαγγελματική ή άλλη ειδική εκπαίδευση αλλά εκπαίδευση προσομοιάζουσα προς την παρεχόμενη από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (πρβλ. ΣτΕ 1260/1995 Ολ.).»
Η απόφαση αυτή του ΣτΕ δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για τη συνταγματικότητα και αυτού του σχεδίου νόμου, με το οποίο συγχωνεύονται ΑΕΙ και ΤΕΙ και αναβαθμίζονται τα ΤΕΙ σε ΑΕΙ μαζί με το προσωπικό τους, και μάλιστα με κλειστές διαδικασίες, κάτι που θέτει αυτοτελώς ένα επιπλέον ζήτημα συνταγματικότητας. Είναι δε απορίας άξιο γιατί η παραπάνω απόφαση αποκρύπτεται από τον δημόσιο διάλογο!
Κατόπιν των ανωτέρω, όλη η προσπάθεια που καταβάλλει η Κυβέρνηση να συγχωνεύσει τα ΤΕΙ με ΑΕΙ βρίσκεται στον αέρα. Το ζήτημα είναι σε ποιο βαθμό θα προλάβει να υλοποιηθεί πριν πέσει αυτή η Κυβέρνηση, η οποία με τις αλλεπάλληλες –ανούσιες και χωρίς καμιά προστιθέμενη αξία– (αντι)ρυθμίσεις που έχει εισαγάγει στο θεσμικό πλαίσιο της Ανώτατης Εκπαίδευσης, έχει ναρκοθετήσει και το πεδίο αυτό, με αποτέλεσμα η νέα Κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες εθνικές εκλογές να δυσκολευτεί πολύ να επαναφέρει τα πράγματα στην προτέρα κατάσταση, πόσο μάλλον να τα επαναρυθμίσει προς τη σωστή κατεύθυνση.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ:ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΜΟΙ, ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΕΣ*^
Δημοσιεύτηκε στις 21/04/2019
Ν.Κ. Σπύρου#
(spyrou@auth.gr)
*Έντυπη μορφή και, κατά το δυνατόν, πιστή απόδοση της ομότιτλης, προσκεκλημένης ομιλίας που πραγματοποιήθηκε μετά από πρωτοβουλία, οργάνωση και πρόσκληση, τηςΈνωσης Υποτρόφων Προγράμματος Fulbright-Τμήμα Βορείου Ελλάδος και της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.), σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Τ.Ε.Ι.) Σερρών και τοΚέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ, με την ευκαιρία της παρουσίασης του νέου βιβλίου του ομιλητή, με τίτλο Αρχές, Εμμονές και Αναγκαιότητες στην Σύγχρονη Αστρονομική Έρευνα, ως έκδοσης της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.
Η κοινή εκδήλωση, βιβλιοπαρουσίαση-ομιλία, έγινε στην Θεσσαλονίκη στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ (Συνεδριακό Κέντρο «Ν. Οικονόμου»), το Σάββατο, 30 Μαρτίου 2019, και ώρα 18:45h, και έκλεισε με την προβολή στο Κοσμοθέατρο του ΝΟΗΣΙΣ, ως ευγενή προσφορά του ΝΟΗΣΙΣ προς τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση, της νέας 3D ταινίας «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ».
Συνδιοργανωτές της εκδήλωσης: Κολλέγιο ΑΝΑΤΟΛΙΑ, Όμιλoς Φίλων Αστρονομίας, με συνεισφορά και από τον Σύλλογo Αποφοίτων Α.Π.Θ..
^Ανεξάρτητη συνεισφορά στον παγκόσμιο εορτασμό, κατά το έτος 2019, της 100ης Επετείου της Διεθνούς Αστρονομικής Ενώσεως.
#Ο Καθηγητής Αστρονομίας κος Νικόλαος Κ. Σπύρου (spyrou@auth.gr) αφυπηρέτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το έτος 2011.
«Ευχαριστώ τον Θεό που διδάχθηκα Αρχαία Ελληνικά, διότι έτσι μπόρεσα να καταλάβω το νόημα των Φυσικών Επιστημών».
Max Theodor Felix von Lau (Γερμανός Φυσικός
Σημείωση Η ανωτέρω ομιλία, όπως και όλη η εκδήλωση, έχουν βιντεοσκοπηθεί και, με την ευγενή φροντίδα των οργανωτών και συνδιοργανωτών, είναι ηλεκτρονικά διαθέσιμες στους δικτυακούς τόπους
https://1drv.ms/v/s!At9GXcquTNf_jTNmoSfz_w_9NMsP
και
Περίληψη
Αντικειμενικός σκοπός αυτού της ομιλίας είναι η προσπάθεια για την διαμόρφωση της συνείδησης, ιδιαίτερα στη νέα γενιά, αυτού που ονομάζεται Φυσική Κοσμολογία. Για τον σκοπό αυτόν, εξετάζεται η σημερινή διεθνής επιστημονική-ερευνητική πραγματικότητα στον χώρο της Κοσμολογίας και επιχειρείται η ερμηνεία της αδικαιολόγητης, πρακτικώς, κυριαρχίας της απλώς μαθηματικώς προσανατολισμένης κοσμολογικής σκέψης και έρευνας επί της, επί πλέον, φυσικώς προσανατολισμένης σκέψης και έρευνας. Συζητούνται τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα και οι μοιραίες συνέπειες αυτής της επιστημονικά πτωχής, φυσικά ανεπαρκούς και, δυστυχώς για την νέα γενιά, παραπλανητικής κυριαρχίας και περιγράφεται αναλυτικά η μέθοδος ανατροπής τους. Επισημαίνεται το αισιόδοξο γεγονός, ότι η απομάκρυνση της σύγχρονης κοσμολογικής έρευνας από την φυσική διαίσθηση και η μη σύνδεσή της με την φυσική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή δεν χαρακτηρίζει άλλες επιστημονικές θεματικές περιοχές, όπως η Φιλοσοφία, η Οικονομία και η Ιατρική. Υποστηρίζεται, ότι η βαθύτερη αιτία, η αφορμή και η αρχή του νήματος αυτής της αφύσικης στην (και για την) Κοσμολογία κατάστασης πρέπει να αναζητηθεί, κυρίως, στην μη διδασκαλία στο σχολείο των εννοιών Αστρονομία και Διάστημα και στην συνεχή υποβάθμιση της διδασκαλίας των εννοιών Φυσικήκαι Μαθηματικά. Τέλος, με επιστημονικά, διδακτικά και κοινωνικά επιχειρήματα υποστηρίζεται (και εδώ) η επείγουσα ανάγκη για συνεχή αποκαλυπτική-ενημερωτική προβολή της ανωτέρω ανώμαλης κατάστασης και η με κάθε τρόπο ανατροπή της, με την καθιέρωση της από καιρό προτεινόμενης εκ νέου διδασκαλίας της Αστρονομίας στα σχολεία μας.
Ευχαριστώ πολύ, Κώστα,
Αξιότιμοι Προσκεκλημένοι,
Κυρίες και Κύριοι,
Καλησπέρα σας!
Όλες και όλους σας σας ευχαριστώ πολύ για την τιμητική παρουσία σας εδώ σήμερα.
Όπως πάντα, για περαιτέρω επικοινωνία με τυχόν ενδιαφερόμενα μέλη του ακροατηρίου, σας δίνω την ηλεκτρονική διεύθυνσή μου (spyrou@auth.gr). Εξάλλου, ελπίζω, ότι, με την φροντίδα των οργανωτών, η ομιλία μου θα είναι σύντομα και ηλεκτρονικά διαθέσιμη.
Η σημερινή εκδήλωση έχει τριπλό σκοπό: την βιβλιοπαρουσίαση, η οποία, με πρωτοβουλία της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, ήδη, έγινε, τώρα, αυτήν την ομιλία, μετά από πρόσκληση της Ένωσης Υποτρόφων Προγράμματος Fulbright-Τμήμα Βορείου Ελλάδος και, στο τέλος, την προβολή, στο Κοσμοθέατρο του ΝΟΗΣΙΣ, της νέας 3D ταινίας «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ», ως ευγενή δωρεάν προσφορά του ΝΟΗΣΙΣ προς τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση.
Σ’ αυτούς τους τρεις, ανεξάρτητους μεταξύ τους σκοπούς, οι οποίοι, κατά ευτυχή συγκυρία, συνδυάζονται αρμονικά εδώ σήμερα, προστίθεται
και ένας τέταρτος σκοπός, δηλαδή, μια ανεξάρτητη συνεισφορά στον παγκόσμιο εορτασμό, κατά το τρέχον έτος 2019, της 100ης Επετείου της Διεθνούς Αστρονομικής Eνώσεως. Είναι μία από τις, περίπου, 2300 συνεισφορές σε 102 διαφορετικές χώρες, από επίσημους οργανισμούς και ενθουσιώδεις εθελοντές και λάτρεις της Αστρονομίας.
Ο γενικός τίτλος του εορτασμού είναι «Uniting our World to Explore the Universe» με πολλαπλούς σκοπούς. Σ’ αυτήν την παγκόσμια πρωτοβουλία, η έμφαση, διεθνώς, δίδεται (ακούστε!!!) στην σημασία της Αστρονομίας ως παγκόσμιου μέσου για εκπαίδευση, ανάπτυξη, διπλωματία και ειρήνη, αλλά, έμφαση δίδεται και στην ενθάρρυνση γυναικών και κοριτσιών για συμμετοχή τους στα αστρονομικά δρώμενα, παρατήρηση, έρευνα, προβολή.
Και, ως προς την γενικότερη συμβολή του γυναικείου φύλου στα αστρονομικά δρώμενα της πατρίδας μας δεν έχω καμιά αμφιβολία, τουναντίον. Είναι κάτι που συνεχώς επιβεβαιώνεται πανηγυρικά και αυτό είναι και προς τιμήν, αλλά και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ελληνικού γυναικείου φύλου.
Ως προς, όμως, την έμφαση του εορτασμού που δίδεται στην πολλαπλή σημασία της Αστρονομίας, απλώς, σκεφθείτε, πόσες φορές τα τελευταία χρόνια, εδώ, στην καθημερινή ζωή μας, πράγματι, ακούσαμε για την αναγκαιότητα αυτών των εννοιών, εκπαίδευση, ανάπτυξη, αλλά και διπλωματία και ειρήνη, ακόμη και σημασία της Αστρονομίας στις τέχνες και στην βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας.
Λοιπόν, ναι (!), αυτές οι έννοιες, διεθνώς, αλλά και στην χώρα μας, μπορούν να προωθηθούν μέσω της Αστρονομίας κι΄ αυτό είναι, πράγματι, μια σημαντικότατη ιδιότητα της αστρονομικής επιστήμης, όχι τόσο συχνή για άλλες επιστήμες
Και απ’ αυτό το παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός και από την δικαιολόγησή του, για μία ακόμη, πολλοστή, φορά, για την χώρα μας, αναδύεται το εισαγωγικό ερώτημα: Πότε, επί τέλους, θα συνειδητοποιήσουμε την σημασία της Αστρονομίας, όλοι/όλες μας και, ιδίως, η από δεκαετιών αδρανής, αδιάφορη έως και πλήρως αρνητική προς την Αστρονομία«εξουσία»; Στην υπό άγριο διωγμό στα σχολεία μας Αστρονομία θα αναφερθώ και στο τέλος της ομιλίας.
Τώρα, ως προς το συγκεκριμένο βιβλίο, για το οποίο, ως ένα βιβλίο προβληματισμού, ήδη, ακούσατε αρκετά, αυτό είναι έκδοση-ευγενική προσφορά της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών(Ε.Ε.Φ.), με ό,τι τιμητικό για τον συγγραφέα μπορεί να συνεπάγεται αυτό, και αντικειμενικός σκοπός της συγγραφής του είναι η άδολη και αγνή προσφορά για ενημέρωση σε νέα και ανατρεπτικά και αιρετικά επιστημονικά αποτελέσματα, τα οποία, δικαίως, μας ενδιαφέρουν όλους.
Και, επίσης, σκοπός είναι οι νέοι και οι νέες (και όχι μόνον η νεολαία, βεβαίως!), διαβάζοντας το βιβλίο (όπως, ακριβώς, παρακολουθώντας μιαν ομιλία, σαν την σημερινή, ή, μετά από μια πανεπιστημιακή διάλεξη ), να έχουν αποκομίσει, όπως και επιβάλλεται, κάτι καινούργιο,κάτι χρήσιμο και κάτι αληθινό και άμεσα ελέγξιμο, το οποίο και θα μπορούσε να τις/τους βοηθήσει στην μετέπειτα σταδιοδρομία τους. Όχι, απλώς, να εντυπωσιασθούν και, μάλιστα, με παραπληροφόρηση, ηθελημένη ή όχι.
Αυτού, ακριβώς, του είδους η πληροφόρηση, πιστεύω ακράδαντα, συνιστά την έκφραση του αισθήματός μου πνευματικής ευθύνης απέναντι στην αλήθεια, αλλά συνιστά και την έκφραση του πολιτισμού, με την μορφή του σεβασμού του πολίτη προς τον συνάνθρωπό του και της αλληλεγγύης του προς αυτόν.
Ευχαριστίες
Με αυτά τα δεδομένα, είναι πολλές οι επιβαλλόμενες, εκ μέρους μου, ευχαριστίες.
Αρχίζω από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.). Τον κο Στράτο Θεοδοσίου, Πρόεδρο, και τον ευγενώς παριστάμενο, κο Τάκη Φιλντίση, Αντιπρόεδρο, αντίστοιχα, της Ε.Ε.Φ., ευχαριστώ γι’ αυτήν την πρωτοβουλία τους, για τα πάντα καλά λόγια τους, για τον θερμό Πρόλογό τους στο βιβλίο και, φυσικά, για την μακροχρόνια και αποδοτική συνεργασία μας, με τους πολλούς και ενθουσιώδεις συνεργάτες τους, και για την έκδοση του βιβλίου και γενικότερα για την προβολή της Αστρονομίας. Ειδικά, δε, τον αγαπητό Τάκη (Φιλντίση) τον ευχαριστώ και για την παρουσία του εδώ σήμερα και για τον ουσιαστικό χαιρετισμό του στην εκδήλωση.
Επίσης, ευχαριστώ την κα Καίτη Αλεξοπούλου, αρμόδια υπεύθυνη της Ε.Ε.Φ., για την ιδιαίτερα προσεκτική και επιμελημένη έκδοση του βιβλίου.
Και, για την μακροχρόνια συνεργασία μας, ευχαριστώ πολύ τον κο Κώστα Βουρλιά, Υπεύθυνο Βορείου Ελλάδος της Ε.Ε.Φ., Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ε.Ε.Φ., Γενικό Γραμματέα της Βαλκανικής Ένωσης Φυσικών, Διδάκτορα Διδακτικής της Φυσικής, παλαιό μεταπτυχιακό φοιτητή μου στο Α.Π.Θ. και ακούραστο, μεθοδικό και συνεπή οργανωτικό συνεργάτη στην συμμετοχή μου στις εκδηλώσεις της Ε.Ε.Φ. την τελευταία, περίπου, δεκαετία.
Τέλος, για την Ε.Ε.Φ., θεωρώ επιβεβλημένο, ως πολυετή, διαχρονική, καθαρά προσωπική διαπίστωση και εμπειρία μου, στους κ.κ. Φιλντίση και Θεοδοσίου και στους πολλούς συνεργάτες τους, να αναγνωρίσω μια πραγματικότητα, η οποία, από κανέναν σωστά ενημερωμένο, καλόπιστο και ειλικρινή συζητητή, ούτε μπορεί ούτε θα έπρεπε να αμφισβητηθεί και, πολύ περισσότερο, να διαβληθεί.
Κι’ αυτή η αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, για την οποία τους ευχαριστώ, είναι το σημαντικό και πολλαπλό, αν όχι μοναδικό στην έκταση, ένταση και διάρκειά του, συνεχές και συνεπές έργο ενημέρωσης και προσφοράς εκ μέρους της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, με όλα τα θετικά του, αλλά και όλα τα αναγνωριζόμενα αρνητικά του. Διότι, πιστεύω, μόνον έτσι, «Η ζωή μπορεί να τραβά την ανηφόρα, ενώ, διαφορετικά, θα κατρακυλήσει, αναίτια, άσκοπα, αλλά, δυστυχώς, φυσιολογικά, στην επικίνδυνη κατηφόρα της ανερμάτιστης αντιπαράθεσης!».
Ειδικά, σε ό,τι με αφορά, σας διαβεβαιώνω, ότι, ως προς τον τρόπο και την φιλοσοφία ζωής μου, δίνω χώρο και χρόνο σε ανθρώπους με ικανότητα διαλόγου, με προτάσεις και διάθεση για σύνθεση και όχι σε όσους έχουν μάθει (διότι, δυστυχώς, έτσι «διδάχθηκαν»), ως μόνη δραστηριότητά τους, απλώς, να περιφέρουν τον θυμό τους και όλα τα παραφερνάλιά του.
Τώρα, για την ευγενή συμμετοχή τους στην βιβλιοπαρουσίαση, για την ουσιαστική και μεστή εισαγωγή τους και τις εκφρασθείσες θέσεις και χαιρετισμούς τους, ευχαριστώ τους τρεις διεθνώς διακεκριμένους και αγαπητούς, από πολύ καιρό, συναδέλφους μου, στην διδασκαλία, στην έρευνα και στην προσφορά. Συγκεκριμένα:
Ευχαριστώ την Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης Α.Π.Θ., κα Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, επί πλέον, και για την ευγενική πρόσκλησή της για την σημερινή ομιλία, υπό την ιδιότητά της ως Προέδρου της δραστήριας Ένωσης Υποτρόφων Fulbright–Τμήμα Βορείου Ελλάδος (της οποίας έχω την τιμή να είμαι μέλος της από την δημιουργία της!). Αλλά, και για τα καλά λόγια της κατά την εισαγωγή-παρουσίασή μου, και, επίσης, για την άριστη μέχρι τώρα συνεργασία μας [μάλιστα, υπό την, επί πλέον, ιδιότητά της ως της Ιδρυτικής Προέδρου του δραστήριου (όπως θα αναφερθεί και αργότερα) Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών Α.Π.Θ.].
Και επιβεβαιώνω την κα Σφενδόνη-Μέντζου, ως προς την παντοειδή προσφορά του Τμήματος Βορείου Ελλάδος της Ένωσης Υποτρόφων Προγράμματος Fulbright, επιστημονική, πολιτισμική, κοινωνική και μορφωτική, στην Βόρεια Ελλάδα.
Ευχαριστώ τον Ομότιμο Καθηγητή της Κοινωνιολογίας Α.Π.Θ., με ευρεία συναντίληψηπερί τα πανεπιστημιακά ερευνητικά-εκπαιδευτικά-διοικητικά θέματα, κο Βασίλειο Γιούλτση, επί πλέον, για τις πολλές, και σε ατομικό και σε οικογενειακό επίπεδο, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και χρήσιμες, αν όχι και ανεκτίμητες συζητήσεις μας, από τις οποίες πολλά και ουσιαστικά, μη αστρονομικά έχω αποκομίσει.
Ευχαριστώ, για την πολλαπλή συνεισφορά του και για μία ακόμη φορά, τον κο Κώστα Κλεΐδη,Αναπληρωτή Καθηγητή, Προέδρο του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Τ.Ε.Ι. Κεντρικής Μακεδονίας (και, όπως φημολογείται, σύντομα, Νέου Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος!), παλαιό φοιτητή μου στο Τμήμα Φυσικής Α.Π.Θ. και, μέχρι σήμερα, ενθουσιώδη, αξιοπρεπή και αποδοτικό συνεργάτη μου και στην έρευνα και στην προβολή της Αστρονομίας και Κοσμολογίας.
Επίσης, το Κολλέγιο ΑΝΑΤΟΛΙΑ (στο πρόσωπο του Προέδρου του, κου Παναγιώτη Βλάχου, Μαθηματικού, και στο πρόσωπο του κου Ηλία Καλαμπόκη-Υπευθύνου STEM του Κολλεγίου), και τον Όμιλο Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης (στο πρόσωπο του Προέδρου του, κουΣταύρου Κουκιόγλου, Φυσικού) τους ευχαριστώ, διότι ευγενώς συνεισέφεραν στο βιβλίο άρα, και στην συνδιοργάνωση αυτής την εκδήλωσης, με τις θερμές εισαγωγικές Μαρτυρίες τους στο ανωτέρω βιβλίο και με την μακροχρόνια, πολύμορφη και αποδοτική συνεργασία μας ενημερωτικής-διδακτικής προσφοράς.
Και, μαζί με τον Σύλλογο Αποφοίτων Α.Π.Θ. (στο πρόσωπο του Προέδρου του κου Παντελή Σαββίδη, Μαθηματικού και, από ετών, γνωστού Δημοσιογράφου), τους ευχαριστώ θερμά, όπως και όλους τους οργανωτές, για την ευρεία, μέσω των δικτυακών τόπων τους, ηλεκτρονική προβολή της σημερινής εκδήλωσης, το αποδοτικό αποτέλεσμα της οποίας προβολής είναι προφανές.
Άφησα τις τελικές, θερμές ευχαριστίες για το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ, προς το πρόσωπο του αγαπητού κου Θανάση Κοντονικολάου, Γενικού Διευθυντή του Κέντρου ΝΟΗΣΙΣ για τα καλά εισαγωγικά λόγια του. Και, δι’ αυτού, στην Διοίκηση του Κέντρου ΝΟΗΣΙΣ, αλλά και σε όλους τους υπόλοιπους συντελεστές του Κέντρουσήμερα, για το άριστο πνεύμα συνεργασίας μας (με αρκετούς απ’ αυτούς, μάλιστα, παλαιόθεν γνωστούς ή/και φοιτητές μου στο Τμήμα Φυσικής ΑΠΘ).
Το Κέντρο ΝΟΗΣΙΣ, αυτό το, διαχρονικά, ανεκτίμητο στολίδι της Θεσσαλονίκης, μας φιλοξενεί ξανά και γενναιόδωρα, με την άμεση και ευγενική παραχώρηση αυτής της σημαντικής, όμορφης, χρήσιμης και ταιριαστής για την σημερινή εκδήλωση αίθουσας. Το ευχαριστώ, λοιπόν, και για την θερμή φιλοξενία και για την προσφορά του ΝΟΗΣΙΣ προς τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση, με την δωρεάν προβολή, στο τέλος, στο Κοσμοθέατρο του ΝΟΗΣΙΣ, της νέας 3D ταινίας «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ».
Η Δομή της Ομιλίας
Ως περίληψη, η σημερινή ομιλία (θα έλεγα, μάλλον, ένα μάθημα Σύγχρονης Κοσμολογίας), με τα φιλόδοξα, ως προς την έκτασή τους, τίτλο και περιεχόμενό της, περιλαμβάνει, πλέον των ευχαριστιών, έναν πρόλογο με εισαγωγικές κοσμολογικές έννοιες, μερικά γνωστά, κοσμολογικά και μη κοσμολογικά δεδομένα, την σύγχρονη ερευνητική εικόνα-κατάσταση στην Κοσμολογία, τις νέες αιρετικές και ριζοσπαστικές ιδέες στη σύγχρονη Φυσική Κοσμολογία, και, ως επίλογο-συμπεράσματα προβληματισμού, όπως, ακριβώς και στην αρχή της ομιλίας,μιαν οφειλόμενη αναγνώριση στην Αστρονομία, αλλά και, όπως έχω, κατ’ επανάληψη, υποστηρίξει και δικαιολογήσει ανοικτά (π.χ., και στο σημερινό βιβλίο), μιαν επιβαλλόμενη σύντομη αναφορά στον νεοτεχθέντα και, ήδη, πλήρως αποπροσανατολισμένο και εκτροχιασμένο Ελληνικό Οργανισμό Διαστήματος.
Πρόλογος
Αγαπητές Φίλες, Αγαπητοί Φίλοι, λίγο-πολύ, όπως διαπιστώνω, σχεδόν, όλων των ηλικιών,
Η οποιαδήποτε ενασχόληση, διδακτική, ερευνητική, κοινωνική με την Σύγχρονη Κοσμολογία είναι χρήσιμο να αρχίζει με αναφορά στις αρχαιοελληνικές ρίζες της, κάτι που επαληθεύει για τον ενδιαφερόμενο γνώση του της ιστορίας της Αστρονομίας.
Ως προς την Αρχαιοελληνική Αστρονομία, λοιπόν, εισαγωγικά, πολύ-πολύ σύντομα και χωρίς κανένα πνεύμα αρχαιοπληξίας, θα μου επιτρέψετε να προσθέσω μια σύντομη ενημερωτική ψηφίδα, την οποία πρέπει να γνωρίζουν όλοι και, ιδιαίτερα, η νεολαία μας, αυτήν την περίοδο, μάλιστα, της γενικευμένης αμφισβήτησης!
Είναι γνωστό, λοιπόν, ότι, στην αρχαιότητα, η επιστημονική-κοσμολογική μέθοδος χαρακτηριζόταν από μια μαθηματική-γεωμετρική, αλλά και θεοκρατική διαίσθηση, αντίληψη και πίστη για το παρατηρούμενο Σύμπαν.
Και, όμως, οι βάσεις, της σύγχρονης επιστημονικής κοσμολογικής μεθόδου θεμελιώθηκαν με την προσφορά των Αρχαίων Ιώνων Φιλοσόφων, εκεί, στην Αρχαία Ιωνία.
Όπως είναι, δε, γνωστό, η ευρύτερη Αρχαία Ιωνία δεν περιορίζεται, απλώς, στα παράλια της Μικράς Ασίας και κοντά σ’ αυτά, αλλά εκτείνεται από τα παράλια της Μικράς Ασίας, σε όλο το Αιγαίο, στα νότια μέχρι την Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο, και δυτικά μέχρι την Αττική και μέχρι την Νότια Ιταλία και την Σικελία.
Περί τον 6ο π.Χ, αιώνα, λοιπόν, στην Αρχαία Ιωνία, παρά τις, διαχρονικά, πολλές και σοβαρότατες, και θρησκευτικές αντιξοότητες, αναπτύχθηκε η νέα αντίληψη ανατροπής της κρατούσας θεοκρατικής αντίληψης για μια μη προβλέψιμη Φύση.
Εμφανίσθηκε η μεγάλη ιδέα, η συνειδητοποίηση του γεγονότος, ότι είναι δυνατή η γνώση του κόσμου, χωρίς την εκ των προτέρων παραδοχή της ύπαρξης των πολλών θεών και του ότι υπάρχουν αρχές, δυνάμεις, φυσικοί νόμοι, εσωτερική τάξη, κανονικότητες που μπορούν να κατανοηθούν, χωρίς να είναι απαραίτητο, π.χ., η πτώση ενός πουλιού να αποδοθεί στην απ’ ευθείας παρέμβαση του Δία, επιτρέπουν την αποκάλυψη των μυστικών της Φύσης και της λειτουργίας της και τονίζουν, όχι απλώς, τον μαθηματικό και υπερβατικό χαρακτήρα της Φύσης, αλλά τον ρόλο του φυσικού περιεχομένου της στην λειτουργία της.
Ως αποτέλεσμα αυτής της μοναδικής και αδιαμφισβήτητης συνεισφοράς των Αρχαίων Ιώνων Φιλοσόφων, προέκυψε η εκπληκτική διαμόρφωση και δημιουργία της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης και της σύγχρονης ερευνητικής μεθοδολογίας, που και οι δυο τους βασίζονται, όπως και πρέπει, και στα Μαθηματικά και στην Φυσική, όχι μόνον στο ένα (ή, ακόμη και σε κανένα τους!).
Η Αρχαία Ιωνία, λοιπόν, ήταν ο τόπος, όπου γεννήθηκε η επιστήμη, η επιστημονική σκέψη και η πολιτική και όπου, μεταξύ του 600 π.Χ. και του 400 μ.Χ. (δηλαδή, για, περίπου, χίλια χρόνια) συνέβη η μεγάλη επανάσταση στην ανθρώπινη σκέψη.
Με απλά λόγια: Οι Ίωνες απέρριψαν την δεισιδαιμονία και έκαναν θαύματα!
Ασφαλώς, οι πολλές λεπτομέρειες αυτής της εξέλιξης είναι το περιεχόμενο μιας άλλης ομιλίας. Όμως το πολύ χρήσιμο για την σημερινή ομιλία συμπέρασμα είναι, ότι στην Αρχαία Ιωνία εμφανίσθηκε η φυσικώς προσανατολισμένη αντίληψη του κόσμου, σε αντιδιαστολή προς την μέχρι τότε κρατούσα, εν πολλοίς, απλώς, μαθηματικώς προσανατολισμένη και θεοκρατική αντίληψη του κόσμου».
Το ερώτημα, λοιπόν, που τώρα φυσιολογικά προκύπτει, και που πρέπει να απαντήσουμε απόψε, είναι: «Mε δεδομένη αυτήν την συνεισφορά σε μας και κληρονομιά των Αρχαίων Ιώνων Φιλοσόφων, σήμερα, εμείς οι σύγχρονοι, στην ανοικτή κοινωνία που ζούμε, τι κάνομε και πώς ανταποκρινόμαστε στην προφανή ανάγκη και φυσικής, φυσικά προσανατολισμένης αντιμετώπισης του κόσμου και των παρατηρήσεων;».
Ως προς τις βαθύτερες σκέψεις μου, μάλιστα μία ολόκληρη οκταετία από την αφυπηρέτησή μου, το 2011, για την αναγκαιότητα μιας τέτοιας ανοικτής-ενημερωτικής ομιλίας (σε αντιδιαστολή προς άλλες, πιο εξειδικευμένες ομιλίες σε συνέδρια, θερινά σχολεία κ.λ.π.), με ειλικρίνεια σας ομολογώ, ότι, όσα θα σας πω, πηγάζουν από την αμοιβαιότητα της χαράς που γεννιέται με την κοινοποίηση μιας αληθινής απόλαυσης.
Εξάλλου, ο Πυθαγόρας μας έχει πει, ότι «τα ωραιότερα πράγματα που έδωσε ο θεός στον άνθρωπο είναι να λέει την αλήθεια και να ευεργετεί» («Εκ των θεών τοις ανθρώποις δεδόσθαι, κάλλιστα το τε αληθεύειν και το ευεργετείν»). Και, φυσικά, οι ιδιότητες του θεού πρέπει να είναι και ιδιότητες του ιδανικού ανθρώπου.
Πιστεύω ακράδαντα, ότι, σε τελευταία ανάλυση, η διδασκαλία, το παράδειγμα, είναι ο υπέρτατος αναζωογονητικός θεσμός της κοινωνίας. Συνεπώς, η προσφορά, ακόμη και η θυσία για μιαν ιδέα, μια πίστη, ή μια πατρίδα, είναι αυτό που επιβεβαιώνει και επισφραγίζει την διδασκαλία. Είναι η πραγματική δόξα!
Ενισχυτικά των ανωτέρω, παραφράζω ελεύθερα τον Καθηγητή κο Γιούλτση από το σύγγραμμά του του 2005 «Η “άλλη” θέαση του κοινωνικού», σημειώνοντας, ότι «Aυτή η κοινονικότητα, η προσφορά και η θυσία είναι που, τελικά, τοποθετούν το ανθρώπινο πρόσωπο στο επίκεντρο της ιστορίας, αποκαλύπτουν την ψυχή του πολιτισμού, μεταλλάσσουν την ατομική ιδιοτέλεια σε προσωπική ευθύνη και τροφοδοτούν την ελπίδα για μεταμόρφωση του κόσμου!».
Ειλικρινά, αποδέχομαι πλήρως τις ανωτέρω θέσεις, διότι τις θεωρώ συνέπεια της πνευματικής ευθύνης απέναντι στην αλήθεια.
Σας ευχαριστώ πολύ, λοιπόν, αν αντιμετωπίσετε την ομιλία μου ως μια εκ βαθέων επιστημονική-διδακτική προσφορά μου προς εσάς, η οποία προσφορά, ομολογώ, έλειψε πολύ καιρό. Και σας ευχαριστώ πολύ, αν αυτήν την προσφορά, επί πλέον, την θεωρήσετε μακριά, κυρίως, από το εξευτελιστικό, αλλά, δυστυχώς, όχι και τόσο σπάνιο, «σύνδρομον της βαρύνουσας γνώμης», όμως, πολύ κοντά στο αγαπητό μου «πνεύμα έκφρασης της πάντα ελεύθερης και θεμελιωμένης γνώμης».
Εισαγωγικές Έννοιες
Τώρα, είναι γνωστό, ότι, το φως από ένα ουράνιο αντικείμενο, για να φθάσει σε έναν παρατηρητή, χρειάζεται τόσο περισσότερο χρόνο, όσο περισσότερο το αντικείμενο απέχει από τον παρατηρητή. Δηλαδή, όσο πιο μακριά, τόσο πιο πίσω στον χρόνο! Με άλλα λόγια, η Αστρονομία και η Κοσμολογία, ως από την φύση τους παρατηρησιακές (όχι μόνον θεωρητικές!) επιστήμες, είναι επιστήμες του παρελθόντος, ή, με άλλα λόγια, μας περιγράφουν την ιστορία του Σύμπαντος.
Δεν θα αναφερθώ, όμως, σ’ αυτό το παρελθόν, αλλά, υπό μια διαφορετική έννοια, και, ακριβώς, με αρχή αυτό το παρελθόν, θα αναφερθώ στο μέλλον της Κοσμολογίας, με έμφαση και στο μέλλον των ενδιαφερόμενων για την Κοσμολογία νέων μας.
Αυτή η επιμονή μου για την ενημέρωση, ιδιαίτερα, των νέων, έχει διπλή έννοια. Αφενός μεν, ότι η όποια ανάπτυξη προϋποθέτει την ενεργό παρουσία ανθρώπινου παράγοντα νεαρής παραγωγικής ηλικίας, χωρίς την οποία καθίσταται άχρηστη και η πλέον εξελιγμένη μηχανή. Αφετέρου δε, ότι η όποια ερευνητική ανάπτυξη και πρόοδος (όχι, απλώς και μόνον, η γνωστή στους συναδέλφους μου στην έρευνα, ως άκρατη paperολογία) δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς ουσιωδώς ενημερωμένους νέους επιστήμονες-ερευνητές. Διότι, ασφαλώς, πρόοδος δεν μπορεί να είναι ο συμπλεγματικός μιμητικός μηδενισμός!
Επίσης, αν και, ερευνητικά, εντάσσομαι στους λεγόμενους «θεωρητικούς», ουδέποτε μου ήταν αρκετή μόνον η θεωρία, η θεωρητική πρόβλεψη. Ανέκαθεν με ενδιέφερε, και την αποζητούσα, και η παρατηρησιακή επαλήθευση μιας θεωρητικής πρόβλεψης. Συνεπώς, οι ιδέες-αποτελέσματα που θα σας αναπτύξω είναι απαραιτήτως ελέγξιμα μέσω των παρατηρήσεων.
Επίσης, μόνον απλές φυσικές έννοιες θα χρησιμοποιήσω, γνωστές, εν πολλοίς, από το σχολείο. Αλλά, και μόνο λίγες (κατά το δυνατόν, σχεδόν άδειες!), διαφάνειες θα σας δείχνω σταδιακά.
Περαιτέρω, λαμβάνω σοβαρά υπόψη την, όχι τόσο σπάνια, παραπληροφόρηση στο Διαδίκτυοκαι την προπαγάνδα και τον λαϊκισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνεπώς, με κριτήριο και τον σεβασμό της επιστημονικής αλήθειας, θα σας ενημερώσω, οπωσδήποτε, για τα πρόσφατα επιστημονικά-ερευνητικά κοσμολογικά αποτελέσματα. Αλλά, όχι μόνον γι’ αυτά.
Αντίθετα, μάλιστα, προς ό,τι θεωρούν ορισμένοι ερευνητές, από καιρό, αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοί μου, παρόντες εδώ, σκοπός μου, σήμερα, όπως και σκοπός της ερευνητικής συνεργασίας μου με τον κο Κλείδη, δεν είναι να σας πω, τι, στο πλαίσιο του γενικώς αποδεκτού κοσμολογικού ερευνητικού πλαισίου, πρότεινε, βιβλιογραφικά, ο Α ερευνητής και ο Β ερευνητής και τι εμείς.
Σκοπός μας είναι η σαφώς εκπεφρασμένη αμφισβήτηση και απόρριψη του, σήμερα, διεθνώς αποδεκτού κοσμολογικού ερευνητικού πλαισίου, η πλήρης αντκατάστασή του και η πλήρης δικαιολόγηση αυτής της πρότασής μας.
Και αυτός ο σκοπός μας στοχεύει και στην προστασία του ερευνητικού χρόνου και της ακόμη πιο πολύτιμης ερευνητικής σταδιοδρομίας ενός ερευνητή, ιδίως, ενός νέου και αισιόδοξου ανθρώπου.
Αλλά, φυσικά, στοχεύει, επίσης, στην ενημέρωση όλων σας, ειδικών και μη ειδικών, αρμοδίων και μη αρμοδίων, άρα και στην οικονομία και σωστή αξιοποίηση του διαθέσιμου, γενικώς, χρόνου ενημέρωσης εκ μέρους πολλών προς πολλούς.
Όπως, λοιπόν, καταλαβαίνετε, το προς αντικατάσταση αποδεκτό κοσμολογικό ερευνητικό πλαίσιο δεν είναι δυνατόν να λείπει από την ομιλία μου, αντίθετα, αποτελεί ένα ουσιαστικό στοιχείο της.
Συνεπώς, θα σας απασχολήσω, όχι μόνον για τα πρόσφατα επιστημονικά-ερευνητικά κοσμολογικά αποτελέσματα, ούτε και για πρόσωπα, τα οποία και δεν με ενδιαφέρουν. Αλλά, θα σας απασχολήσω κυρίως, διότι αυτό ενδιαφέρει και έχει διαχρονική αξία, σημασία και χρησιμότητα, ανεξάρτητα και μακριά από πρόσωπα, με την επιστημονική φιλοσοφία και την επιστημονική επιχειρηματολογία και την ανατροπή της, για και κατά την διεξαγωγή της κοσμολογικής επιστημονικής έρευνας που, βεβαίως, πολλά πρόσωπα υιοθετούν.
Δηλαδή, η ενημέρωση αφορά στο το πώς και γιατί, πραγματικά, φθάσαμε σε πολλά, άκρως αμφιλεγόμενα σύγχρονα κοσμολογικά αποτελέσματα, και πώς αυτά θα τα αντιμετωπίσουμε.
Σας παρακαλώ, λοιπόν, να προσέξετε, ιδιαίτερα, αυτό που θα χρησιμοποιήσω στην συνέχεια και το ονομάζω «ο aπλά, μόνον και αποκλειστικά, μαθηματικώς προσανατολισμένος τρόπος σκέψης και έρευνας», σε αντιδιαστολή προς τον «τον τρόπο σκέψης και έρευνας που είναι, επί πλέον, και φυσικώς-αστροφυσικώς προσανατολισμένος».
Η αγνόηση ή και, χειρότερα, η άγνοια αυτής της ουσιαστικής διαφοράς, μεταξύ αυτών των δυο τρόπων σκέψης και έρευνας, είναι η αιτία πολλών και σοβαρών προβλημάτων! Και (προσέξτε!) αυτά τα προβλήματα δεν αναφέρονται στην μαθηματική ορθότητα των σχετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων, αλλά σε κάτι πολύ-πολύ χειρότερο, στην χαρακτηριστική και προφανή φυσική ανεπάρκεια αυτών των, απλώς μαθηματικώς ορθών, θα έλεγα, όμως, εξωπραγματικών, αποτελεσμάτων και στις συνέπειές τους.
Επισημαίνω αυτήν την διάκριση ερευνητικής φιλοσοφίας, διότι, όπως, ενδεχομένως, και πολλοί άλλοι, θέλω να τονίσω, ότι πρέπει, ιδιαίτερα, η νέα γενιά, να μάθει, διαχρονικά, να «προβληματίζεται κριτικά και να ρωτά (!)», όχι, απλώς, να «απαντά». Διότι, βεβαίως, η «απάντηση» μπορεί να είναι και αποτέλεσμα, απλώς, απομνημόνευσης και παπαγαλίας, όχι, κατ’ ανάγκην, αποτέλεσμα κριτικής σκέψης, κατανόησης, αλλά και προβληματισμού, ιδιαίτερα, φυσικού προβληματισμού.
Τώρα, ως προς τα ίδια τα νέα, αιρετικά και καταλυτικά ερευνητικά αποτελέσματα στην Κοσμολογία, θα σας πω τί, μετά από εικοσιένα ολόκληρα χρόνια, μπορεί, κατά έναν απολύτως φυσιολογικό, φυσικό και κλασικό-σχετικιστικό, όχι κβαντικό, τρόπο, να είναι η περίφημη «σκοτεινή ενέργεια» του Σύμπαντος (το υποτιθέμενο κυρίαρχο, αλλά εξωτικό και παντελώς άγνωστο συστατικό του Σύμπαντος, περίπου 70% του συνόλου). Επίσης, πώς αυτή η νέα κλασική φυσική ερμηνεία της «σκοτεινής ενέργειας» συνδέεται με την «σκοτεινή μάζα» (το 25% του Σύμπαντος). Και, τελικά, πώς αυτά τα δύο, και μόνον αυτά τα δύο, κλασικά-συμβατικά φυσικά συστατικά χρησιμοποιούνται για την πλήρη και συνεπή περιγραφή της σύστασης και της δυναμικής του παρατηρούμενου, του παρατηρησιακώς προσβάσιμου (!) Σύμπαντος.
Ίσως, δεν είναι περιττό, να επισημάνω, ότι τα περισσότερα απ’ αυτά που θα σας πω σήμερα είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής συνεργασίας μου με τον αγαπητό κο Κώστα Κλεΐδη.
Δεν είναι, δηλαδή, αποτελέσματα μιας πολυπληθούς και, συνήθως, υπερβολικά θορυβώδους και αυτοδιαφημιζόμενης ερευνητικής ομάδας, ούτε, όμως, και αποτελέσματα ενός πολυμελούς θιάσου ερευνητικών ποικιλιών.
Με βάση, λοιπόν, αυτά τα δεδομένα, την πραγματικότητα, την περιρρέουσα ερευνητική ατμόσφαιρα και την διαχρονική εμπειρία, τονίζω απ’ την αρχή, ότι, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, οι ερευνητικά ηχηρές θέσεις που θα ακούσετε στην συνέχεια, εδράζονται συνεχώς, σταθερά και μόνον, σε πρωτότυπες επιστημονικές-ερευνητικές ιδέες-προτάσεις μας, ήδη, επισήμως και ευρέως δημοσιευμένες, πολλαπλώς. Δηλαδή, με άλλα λόγια, προ πολλού και κατ’ επανάληψη, έχουν υποστεί την, απαραίτητη στην επιστημονική έρευνα, βάσανο της διεθνούς κρίσης και κριτικής. Και ως τέτοια, ακριβώς, σας τα παρουσιάζω.
Και σας το αναφέρω αυτό, αν και, διεθνώς, αποτελεί συνήθη πρακτική στην έρευνα, διότι θέλω να τονίσω το πόσο, πράγματι, δύσκολη αποδεικνύεται, και σε διεθνές, αλλά περισσότερο σε εθνικό επίπεδο, η ανατροπή επιστημονικών ιδεών και απόψεων, όπως αυτές π.χ., για την σύσταση του Σύμπαντος και την «σκοτεινή ενέργεια», φυσικώς έωλων οπωσδήποτε, αλλά, από δεκαετιών, πολύ ισχυρά θεμελιωμένων και ασυζητητί αποδεκτών διεθνώς.
Σε επιβεβαίωση, λοιπόν, των ανωτέρω, ιδού μια, προ πολλού και κατ’ επανάληψη, διατυπωθείσα και δημοσιευθείσα, σαφής-σαφέστατη δήλωσή μας: H μέχρι τώρα μέθοδος κοσμολογικής μελέτης, δηλαδή, η επιστημονική μελέτη του Σύμπαντος, ως συνόλου, και των ιδιοτήτων του, είναι, απλώς και μόνον, μαθηματικώς προσανατολισμένη, όχι, επί πλέον, και φυσικώς-αστροφυσικώς προσανατολισμένη.
Δηλαδή, στην κοσμολογική έρευνα σήμερα απουσιάζει προκλητικά η προφανώς επιβεβλημένη και απαραίτητη και σ’ αυτήν φυσική διαίσθηση.
Και το αποτέλεσμα αυτής της απουσίας είναι η απέλπιδα όσον και ουσιαστικά αδιέξοδη προσπάθεια σύγκρισης των παρατηρησιακών δεδομένων και παρατηρησιακών αποτελεσμάτων με φυσικώς ελλειπείς και φυσικώς, αναξιόπιστες θεωρητικές προβλέψεις, με αναπόφευκτη συνέπεια πολλές νοηματικές παραπλανήσεις και οδυνηρές συνέπειες.
Συνεπώς, με δεδομένο και τον ανεκδιήγητο διωγμό του μαθήματος της Αστρονομίας (και όλων των σχετικών μ’ αυτήν μαθημάτων) από τα σχολεία μας, η σημερινή ομιλία αντιμετωπίζει, κατά το δυνατόν, την άγνοια της γενικότερης αστρονομικής και κοσμολογικής πληροφόρησης, αλλά και την άγνοια των συνεπειών μιας τέτοιας παραπληροφόρησης (που, βέβαια, δεν είναι και μια τόσο εύκολη δουλειά). Η αντιμετώπιση, έστω μερική, τέτοιων ενδεχομένων για την μη επιστημονική ενημέρωση, και την δική σας και όλων, είναι και ο αντικειμενικός σκοπός του σημερινού μαθήματος. Διότι, υποθέτω συμφωνείτε, ότι «Είναι, βέβαια, η γνώση εξουσία, αλλά η εξουσία πρέπει να βασίζεται στη γνώση».
Επαναλαμβάνω, ότι, όσα αναφέρω σήμερα για την Κοσμολογία, είναι κατανοητά με βάση απλές αρχές Φυσικής, γνωστές από τα γυμνασιακά-λυκειακά βιβλία. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς Κοσμολόγος για να «συνεννοηθούμε». Φθάνουν αυτές οι βασικές γνώσεις. Εξάλλου, γενικότερα ισχύει ότι «για να κάνουμε την ζωή μας καλύτερη, ευκολότερη και πιο ενδιαφέρουσα, δεν μας χρειάζεται πολύ μυαλό. Λίγο μυαλό μας χρειάζεται»!
Κυρίες και Κύριοι,
Και τώρα στο θέμα μας, λίγο αναλυτικότερα.
Μερικά γνωστά δεδομένα για την σύγχρονη κοσμολογική εικόνα και οι συνέπειές τους
Η Κοσμολογία είναι ένας από τους πυλώνες της σημερινής επιστήμης και γνώσης.
Με τον όρο Φυσική Κοσμολογία, σαφώς αντιδιαστελλόμενο προς τον όρο Μαθηματική Κοσμολογία, εννοώ την επιστήμη την αναφερόμενη στην έρευνα του διαστημικού περιβάλλοντός μας, όμως, υπό την ευρύτατη δυνατή αντιληπτή μορφή και προοπτική του. Δηλαδή, την αναφερόμενη στο σήμερα παρατηρησιακώς προσβάσιμο και, άρα, αστρονομικώς ενδιαφέρον Σύμπαν, το οποίο, και μόνον αυτό, μπορεί να συνιστά Φυσική Κοσμολογία και, εν τέλει, να αποτελεί Αστρονομία. Τα υπόλοιπα, δηλαδή, αυτά που δεν αναφέρονται στο παρατηρησιακώς προσβάσιμο Σύμπαν και τα οποία, ως θεωρητικές προβλέψεις, δεν είναι δυνατόν να επαληθευθούν παρατηρησιακά-πειραματικά, αυτά δεν είναι Αστρονομία, δεν είναι Κοσμολογία, είναι «κάτι άλλο».
Η ανωτέρω θέση-διάκριση για την Κοσμολογία σημαίνει, ότι η απλώς μαθηματικώς προσανατολισμένη επιστημονική έρευνα, κατά τα άλλα, είναι, βέβαια, απολύτως σεβαστή, διότι, για πολλούς με, απλώς, πλήρως μαθηματικοποιημένη σκέψη, είναι ενδιαφέρουσα, αποκλειστική, μοναδική, επιβεβλημένη και χρήσιμη, για τους ίδιους.
Όμως, επειδή μια θεματική-επιστημονική εμμονή δεν μπορεί να μετατρέπεται σε δόγμα και, μάλιστα, ηθικό δόγμα, αυτή η απλώς μαθηματικώς προσανατολισμένη επιστημονική έρευνα, δυστυχώς, από μόνη της, δεν είναι ούτε η ενδεδειγμένη, ούτε η πλήρης, ούτε και η πλέον αποδοτική για την περιγραφή, ως φυσικού συστήματος, του Σύμπαντος και όλων των επί μέρους συστατικών του και των παρατηρούμενων ιδιοτήτων του/τους!
Γι’ αυτόν τον σκοπό, πέρα από τα μαθηματικά, χρειάζεται απαραιτήτως και κάτι άλλο. Ποιο; Για την συνέχεια, κρατήστε, σε μιαν άκρη του μυαλού σας, την ερώτηση γι’ αυτό το «ποιο». Θα σας το ξαναθυμίσω.
Προς το παρόν, προσέξτε μιαν απλή, φαινομενικά άσχετη, ερώτηση (η οποία, σίγουρα, θα προκαλέσει εξέγερση των αγαπητών φίλων από την Μετεωρολογία!): Είναι δυνατόν να συντάξουμε ένα αξιόπιστο μετεωρολογικό δελτίο καιρού, λαμβάνοντας υπόψη στα υπολογιστικά μοντέλα μία μόνον φυσική παράμετρο της γήινης ατμόσφαιρας, π.χ., λαμβάνοντας υπόψη μόνον την πυκνότητα μάζας της γήινης ατμόσφαιρας και, ταυτόχρονα, αγνοώντας, δηλαδή,θεωρώντας τα ως ανύπαρκτα, όλα τα υπόλοιπα (πλην της πυκνότητας μάζας) φυσικά, θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας, γνωστά, μάλιστα, και από τα περί ρευστών διδασκόμενα στο σχολείο (π.χ. την πίεση, την θερμοκρασία, την ταχύτητα του ανέμου, τον Ήλιο ως πηγή ενέργειας, το θερμικό περιεχόμενο, την εντροπία, τις θερμοδυναμικές μεταβολές, την θερμοχωρητικότητα, την μεταφορά θερμότητας από τόπο σε τόπο, την γεωμορφολογία του εδάφους κ.α.); Μπορούμε; Όχι, βεβαίως! Και, μάλιστα, όσα περισσότερα απ’ αυτά λαμβάνομε υπόψη, τόσο πιο αξιόπιστο είναι το μετεωρολογικό δελτίο καιρού.
Στο ανωτέρω παράδειγμα, λοιπόν, φυσικώς προσανατολισμένο δελτίο καιρού σημαίνει, ακριβώς, το να ληφθούν υπόψη και αυτά τα θερμοδυναμικά φυσικά χαρακτηριστικά, όσο γίνεται περισσότερα. Αντίθετα, το αποτέλεσμα της αγνόησης αυτών των χαρακτηριστικών και η αποκλειστική χρήση της μαθηματικής ανάλυσης και του «φυσικώς πτωχού» υπολογιστικού μοντέλου (δηλαδή, αυτού με μόνον την πυκνότητα μάζας της ατμόσφαιρας), συνιστούν το απλώς μαθηματικώς προσανατολισμένο και αναξιόπιστο δελτίο καιρού.
Λοιπόν, ένα κομβικό και κρίσιμο σημείο, σήμερα, της Κοσμολογίας (και όχι μόνον της Κοσμολογίας), θα το χαρακτήριζα, μάλιστα, πρόβλημα, είναι, ότι προσπαθούμε να περιγράψουμε, να προβλέψουμε και να εξηγήσουμε την πραγματικότητα των κοσμολογικών παρατηρήσεων στηριζόμενοι, όμως, σε φυσικώς ελλειπείς έννοιες και σε φυσικώς ελλειπείς θεωρητικές προβλέψεις. Έτσι, όμως, προφανώς, ελλοχεύει ο κίνδυνος επιστημονικών παρανοήσεων και ερευνητικών εκτροπών.
Για την σημασία της απλώς μαθηματικώς, αλλά όχι, ταυτόχρονα, και φυσικώς προσανατολισμένης ερευνητικής μεθόδου, καλόν είναι να θυμόμαστε και την σοφή ρήση, μεταξύ πολλών άλλων, του Einstein, σύμφωνα με την οποία «As far as the laws of mathematics referto reality, they are not certain, and, as far as they are certain, they do not refer to reality!»
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ανωτέρω, είναι προφανής η έντονη επιμονή μου για φυσικό προσανατολισμό της έρευνας στην Κοσμολογία, ως ένα εκ των «ων ουκ άνευ», χαρακτηριστικών της.
Και, εντελώς φυσιολογικά, διερωτάται, κανείς, αν μια τέτοια αναγκαιότητα ισχύει μόνον για την Κοσμολογία, (είναι, ας πούμε, μια παραξενιά και εμμονή του Σπύρου;) ή υποστηρίζεται και από άλλες θεματικές-επιστημονικές περιοχές, οπότε, βέβαια, ενισχύεται η σημασία και η χρησιμότητά της.
Σ’ αυτό, λοιπόν, το σημείο θα μου επιτρέψετε, να κάνω μια παρέκκλιση από τον κοσμολογικό ειρμό μου, που, όμως, νομίζω είναι και χρήσιμη και επιβεβαιωτική αυτής της επιμονής μου και, απρόσμενα, θα σας αρέσει, ως ενός πολλαπλών ενδιαφερόντων ακροατηρίου. Αυτή σχετίζεται με την εξής, άκρως διδακτική
Ερώτηση:
Ποια σχέση μπορεί να έχει αυτή η επιτακτική ανάγκη για φυσικό-ρεαλιστικό προσανατολισμό της έρευνας, με άλλες θεματικές επιστημονικές περιοχές, εκτός της αστρονομικής-κοσμολογικής-διαστημικής επιστήμης, ακόμη, δε, και πέραν των Θετικών Επιστημών;
Λοιπόν, τέτοιας φύσεως πληροφόρηση υπάρχει άμεση και, μάλιστα, κατά μη αναμενόμενο τρόπο, προέρχεται από θεματικές περιοχές, όπως είναι π.χ. η Φιλοσοφία, μάλιστα η Φιλοσοφία, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος της κας Σφενδόνη-Μέντζου, η Θεολογία, μάλιστα, η Θεολογία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος του κου Γιούλτση, και η Οικονομία και η Ιατρική , γενικότερου, προφανώς, ενδιαφέροντος όλων μας!
Το πιστεύετε αυτό; Κι’ όμως, είναι αλήθεια, μια πολύ χρήσιμη και διδακτική αλήθεια και να γιατί!
Στις πολύ ενδιαφέρουσες διαθεματικές (οκτώ, συνολικά) ομιλίες για τον αρχαίο φιλόσοφο και πανεπιστήμονα Αριστοτέλη τον Σταγειρίτη, οι οποίες, προ εξαμήνου περίπου, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. διοργανώθηκαν από την Ιδρυτική Διευθύντρια του δραστήριου Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) ΑΠΘ, Καθηγήτρια Σφενδόνη-Μέντζου, διεπίστωσα, ότι, από την αρχή αυτής της σειράς ομιλιών και σε κάθε ομιλία (και από τον ομιλητή και από την κα Σφενδόνη που παρουσίαζε τον εκάστοτε ομιλητή) τονιζόταν συνεχώς και αναλυόταν επιτυχώς, ότι ο κύριος σκοπός των ομιλιών (αλλά και της σημασίας του διεπιστημονικού έργου του πανεπιστήμονα Αριστοτέλη) είναι, τελικά, η χρησιμοποίηση-προσαρμογή-εφαρμογή των ιδεών του Αριστοτέλη στην καθημερινή ζωή, δηλαδή, η σύνδεσή τους με την φυσική πραγματικότητα (ιδεών επιστημονικών, φυσικών, πολιτικών, κοινωνικών, ηθικών, θεολογικών, οικονομικών και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, ιατρικών).
Ως ακροατής, λοιπόν, όχι, όμως και ως Φυσικός, εκείνων των ομιλιών, από την πρώτη μέχρι την τελευταία, ένοιωσα ιδιαίτερα ευτυχής διότι, εντελώς αναπάντεχα, μια τέτοια «συνειδητοποίηση» της ανάγκης για σύνδεση της επιστήμης και της έρευνας με την φυσική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή μας έρχεται απ’ την πλευρά των Φιλοσόφων.
Εκτός απ’ αυτό, όμως, υπάρχει και ένα άλλο αναπάντεχο προς την ίδια κατεύθυνση. Δηλαδή, αυτή η «συνειδητοποίηση» εκ μέρους των Φιλοσόφων είναι σε πλήρη αρμονία με την δικαιολόγηση της απονομής των δυο τελευταίων Βραβείων Nobel Οικονομίας 2017 και 2018.
Πράγματι, σύμφωνα με την επίσημη δικαιολόγηση απονομής του Βραβείου Nobel του 2017, με θέμα την συνεισφορά στα λεγόμενα συμπεριφορικά οικονομικά («behavioral economics»), είναι, πλέον, αποδεκτό, ότι «Η καθολική επικράτηση των μαθηματικών μοντέλων στην οικονομία την έχουν απομακρύνει (την οικονομία!) από την πραγματικότητα των κοινωνικών δρώμενων και των ανθρώπινων αναγκών και, φυσικά, από το πρόταγμα της ικανοποίησής (αυτών) των (αναγκών)».
Δηλαδή, με την λογική του «ρίξε τα σκέτα μαθηματικά μοντέλα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και ό,τι βγει», δεν είναι δυνατή η αποδοτική, ρεαλιστική και χρήσιμη περιγραφή ούτε της οικονομικής πραγματικότητας, αλλά ούτε και των αναγκαίων μέτρων που πρέπει να ληφθούν σε κάθε περίπτωση. Και, βέβαια, ως προς αυτά τα μέτρα (πέρα και ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε πονηρές πολιτικο-κομματικές σκέψεις!) είναι γνωστό, ότι κατά την τελευταία περίπου δεκαετία στην πατρίδα μας, όλες και όλοι μας έχομε ζήσει και ζούμε στο οικονομικό πετσί μας, έντονα, πολύ έντονα, τα αποτελέσματα τέτοιων αφύσικων μαθηματικών μοντέλων!
Αλλά, τα ίδια και πιο ενδιαφέροντα ισχύουν για την δικαιολόγηση απονομής και του Βραβείου Nobel Οικονομίας του 2018 (προσέξτε, την δικαιολόγηση της απονομής σε ελεύθερη απόδοση) […Ως πρωτοπόρους στην προσαρμογή της οικονομικής θεωρίας, ώστε αυτή να ενσωματώνει την κλιματική αλλαγή και την τεχνολογική πρόοδο και, άρα, να περιγράφει την αλληλεπίδραση των θεωρητικών προτύπων με την φυσική πραγματικότητα και την γνώση και με σκοπό να απαντηθεί το ερώτημα, «πώς μπορεί να προωθηθεί η μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη και να βελτιωθεί η ευημερία των ανθρώπων και, έτσι,. να πετύχουμε διαρκή και βιώσιμη παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη»].
Συνεπώς, στο θέμα της σύνδεσης της έρευνας με την φυσική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή, στους Φυσικούς, οι Φιλόσοφοι και οι Οικονομολόγοι τους (μας) «βάζουν τα γυαλιά», όσο κι’ αν αυτό εμένα δεν μου αρέσει, όχι για λόγους κενού, υπερφίαλου εγωισμού, αλλά ρεαλισμού!!!
Δυστυχώς, όμως, δεν είναι μόνον οι Φιλόσοφοι και οι Οικονομολόγοι, διότι, από κοντά και αναπάντεχα, έρχονται και οι Θεολόγοι, ειδικότερα, μέσω της σχέσης-αλληλεπίδρασης τηςΘεολογίας με την Πληροφορική.
Παραφράζω, πάλι, ελεύθερα τον Καθηγητή κο Γιούλτση από το σύγγραμμά του του 2005 «Η “άλλη” θέαση του κοινωνικού», όπου, για το θέμα, διαβάζω:
«Στον τόπο μας, στην ορθόδοξη συνείδηση, το νέο, το άγνωστο ακόμη, προερχόμενο από την σφαίρα των τεχνολογικών εφαρμογών (στην περίπτωσή μας, εννοείται ηΠληροφορική), μοιάζει να κρύβει κινδύνους και η απώθησή του συνήθως είναι η πιο σίγουρη απαλλαγή από τους προβληματισμούς που κρύβει ή ίσως δημιουργήσει αργότερα…»
(και παρακάτω, προσέξτε, την άμεση εφαρμογή αυτού και στην Σύγχρονη Κοσμολογία)
… « Η σχέση του νέου με την Παράδοση, όχι σπάνια, παίρνει την μορφή φονταμενταλισμού ή ζηλωτισμού, που, ως γνωστόν, απορρίπτει κάθε ιδέα νεωτερισμού ή εξελικτικής προσαρμογής».
Έστω και μ’ αυτήν την κατάσταση, όμως, όπως ο κος Γιούλτσης γράφει, τελικά, από τους Θεολόγους τέθηκε το τολμηρό ερώτημα:
«Μπορούμε ανενδοίαστα να αποδεχόμαστε την τεχνολογική πρόκληση, χωρίς να φοβόμαστε τις επιδράσεις της πάνω στο ανθρώπινο πρόσωπο ή, γενικότερα, στις αρχές και τις αξίες της Ορθοδόξου Παραδόσεως;».
Με βάση την θετική, όπως αποδείχτηκε, απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, με την σειρά μου ερωτώ γιατί, εδώ και δεκαετίες, για την σχέση του κοσμολογικά νέου με τα, ήδη, κοσμολογικά καθιερωμένα, δεν ήταν δυνατόν να τεθεί και από πλευράς Κοσμολόγων το, πρακτικώς ίδιο, ερώτημα; Δηλαδή,
«Μπορούμε ανενδοίαστα να αποδεχόμαστε την φυσική (τεχνολογική) πρόκληση, χωρίς να φοβόμαστε τις επιδράσεις της πάνω στην μαθηματική εικόνα (ανθρώπινο πρόσωπο) ή, γενικότερα στις αρχές και τις αξίες της μαθηματικοποιημένης φιλοσοφίας μας (Ορθοδόξου Παραδόσεώς μας);».
Προφανώς, λοιπόν, και οι Θεολόγοι ενδιαφέρονται για την σύνδεση της Θεολογίας με την καθημερινή φυσική-τεχνολογική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή. Μήπως, λοιπόν, τελικά, και οι Θεολόγοι βάζουν σε μας, τους Φυσικούς-Κοσμολόγους, τα γυαλιά;
Tέλος, ως προς την σύνδεση της έρευνας στη Ιατρική με την φυσική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή, όπως θα μας μπορούσαν να μας διαβεβαιώσουν και οι συνάδελφοι της Ιατρικής Σχολής γι’ αυτό το προφανές, είναι εύκολα διαπιστούμενη η συνεχής στροφή προς την λεγόμενη εξατομικευμένη ιατρική φροντίδα (με την μορφή, π.χ., της φαρμακοδιαγνωστικής, της αναγεννητικής ιατρικής (με τα βιουλικά ως εμφυτεύματα για την αναδόμηση ελλειμμάτων σε ιστούς και όργανα του ανθρώπινου σώματος, τα έξυπνα προϊόντα βιονανοτεχνολογίας, την ρομποτική αρθροπλαστική κ.α..).
Ο κεντρικός, δε, ερευνητικός άξονας της εξατομικευμένης ιατρικής φροντίδας, ως του βιοτεχνολογικού ιατρικού μοντέλου, είναι ο συνεχής ερευνητικός εστιασμός σε σταδιακά μικρότερες κλίμακες μήκους, από τον άρρωστο στα όργανα και τους ιστούς, περαιτέρω στα κύτταρα και στα μικρόβια, περαιτέρω στα μόρια και, πρόσφατα, στα γονίδια και το πρωτέωμα(δηλαδή, το σύνολο των πρωτεινών σε έναν ζωντανό οργανισμό έναν ιστό, ένα κύτταρο ή ένα σύνολο κυττάρων υπό ακριβείς συνθήκες και σε συγκεκριμένο χρόνο).
Όμως, σε σαφή αντιδιαστολή προς αυτήν την εξατομικευμένη ιατρική φροντίδα, προβάλλει έντονα το, απολύτως δικαιολογούμενο, πλέον, βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο. Στον πυρήνα αυτού του εναλλακτικού ερευνητικού μοντέλου, στο πνεύμα της κοινωνικής ιατρικής και της δημόσιας υγείας, βρίσκεται η ολιστική αντίληψη σώματος-ψυχής, η αναγνώριση του ρόλου που διαδραματίζουν στην υγεία το φυσικό περιβάλλον, το κοινωνικό περιβάλλον και ο τρόπος ζωής. Αλλά, και ο επαναπροσδιορισμός της υγείας, όχι μόνον ως απουσίας αρρώστιας ή αναπηρίας, αλλά ως σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας. Ας μην ξεχνούμε, ότι η φτώχεια και οι κοινωνικές ανισότητες αναγνωρίσθηκαν ως οι πρώτες αιτίες θανάτου στον κόσμο και το κάπνισμα έρχεται δεύτερο, ώστε, σήμερα, η έρευνα στην Ιατρική, πραγματικά, βρίσκεται σε ένα κρίσιμο ερευνητικό σταυροδρόμι.
Συνεπώς, και η Ιατρική δεν στηρίζεται μόνον στον εργαστηριακό έλεγχο και στην απεικόνιση, αλλά, με άμεση προσφυγή και στην ευρεία καθημερινή κοινωνική αρένα, μας υποδεικνύει, σαφώς, την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με την καθημερινή φυσική-τεχνολογική-κοινωνική πραγματικότητα και με την καθημερινή ζωή.
Εδώ σταματά αυτή η ενημερωτική παρέκκλιση από τον κοσμολογικό ειρμό της ομιλίας μου. Το σαφές συμπέρασμά της είναι το μήνυμα, ότι η σύνδεση της έρευνας με την φυσική πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή είναι μια διεθνής, διαθεματική και επισήμως αναγνωρισμένη πραγματικότητα και αναγκαιότητα!
Και, ως τέτοια, δεν μπορεί να αγνοείται.
Αλλοίμονο, λοιπόν, σ’ εκείνους που προτιμούν μόνον την εικονική και όχι την φυσική πραγματικότητα!!!Και, όποιος ερευνητής την αγνοεί, απλώς, «κακό του κεφαλιού του κάνει»!
Μέχρι εδώ, πάμε καλά; Ωραία!
Τώρα, να μπούμε σε λίγο πιο βαθιά κοσμολογικά νερά.
Η Κατάσταση στην Σύγχρονη Κοσμολογία
Τώρα, γυρίζοντας στον κοσμολογικό ειρμό, σε ένα πιο ερευνητικό πνεύμα, σας θυμίζω, ότι, σήμερα, στην επιστήμη και στην επιστημονική έρευνα ισχύουν ορισμένοι γενικοί κανόνες. Σύμφωνα με έναν απ’ αυτούς τους κανόνες, η πρόοδος στην επιστημονική έρευνα και, γενικότερα, στην επιστήμη προχωρεί με και πρέπει να βασίζεται, αποκλειστικά, στηναμοιβαία αλληλεπίδραση παρατήρησης (πείραμα) και θεωρίας (θεωρητική πρόβλεψη). Δηλαδή, μια θεωρητική πρόβλεψη επαληθεύεται ή όχι από τις παρατηρήσεις-πειράματα και, αναλόγως, προχωρεί, ή διαφοροποιείται, ή σταματά αυτή η θεωρητική έρευνα.
Όμως, αυτή η διαδικασία-αλληλουχία θεωρητικής πρόβλεψης-πειραματικής επαλήθευσης-θεωρητικής πρόβλεψης κ.ο.κ. ισχύει με την βασική, πάντα, υπόθεση, ότι, βεβαίως, και η θεωρητική πρόβλεψη και τα παρατηρησιακά-πειραματικά αποτελέσματα και δεδομένα είναι αξιόπιστα. Αν δεν είναι;
Τι γίνεται, δηλαδή, όταν μια θεωρητική πρόβλεψη είναι αποδεκτή και, μάλιστα, γενικώς και παγκοσμίως αποδεκτή, παρά το γεγονός ότι, κατά εξοφθάλμως προφανή τρόπο, είναι μη αξιόπιστη και μη ρεαλιστική; Και, αναλόγως, τι γίνεται, όταν μια παρατήρηση γίνεται αποδεκτή, ενώ δεν είναι αξιόπιστη και αμφισβητείται;
Όσο κι’ αν ακούγεται παράξενο, τέτοιες, γενικώς και διεθνώς, αποδεκτές αρχές και αποδεκτοί κανόνες δεν ισχύουν και δεν εφαρμόζονται στη σύγχρονη Κοσμολογία. Αντίθετα, στην κυριολεξία, σ’ αυτήν κυριαρχεί, εν πολλοίς, η επιστημονική φαντασία, ίσως,εντυπωσιακή, εις βάρος, όμως, του πλήρους φυσικού-αστροφυσικού ρεαλισμού και, άρα,επιστημονικά, παραπλανητική.
Πραγματικά! Ως μια πρώτη παρατήρηση, σημειώστε την θλιβερή διαπίστωση, ότι στην εποχή μας, για τα κοσμολογικά θέματα δεν διατυπώνονται νέες ερωτήσεις, αλλά, μέσα σε μια αέναη επανάληψη (σαν να στέρεψαν τα πρόσωπα και στράγγιξαν οι άνθρωποι!), επιχειρείται, συνεχώς, να δίδονται διάφορες απαντήσεις στις ίδιες και ίδιες προ ογδόντα επτά ετών αναλλοίωτες, επαναλαμβανόμενες και επαναδιατυπούμενες ερωτήσεις, χωρίς κανέναν ιδιαίτερο προβληματισμό γι’ αυτές καθ’ εαυτές τις ερωτήσεις.
Τι θα μπορούσε, άραγε, να σημαίνει αυτή η έλλειψη νέων και αναζωογονητικών ερωτήσεων στην Κοσμολογία και ποιες είναι οι συνέπειες; Tο προφανές είναι, ότι στην κοσμολογική μελέτη, μας χρειάζονται και τα Μαθηματικά και η Φυσική, το ένα μόνο του δεν φθάνει.
Λοιπόν, με αυτό ως δεδομένο, επειδή η κυρίαρχη δύναμη στο Σύμπαν είναι η δύναμη της βαρύτητας, η μελέτη των ιδιοτήτων, φυσικών και μαθηματικών, του Σύμπαντος, θεωρούμενου ως ενός συνεχούς μέσου, του κοσμικού βαρυτικού ρευστού, βασίζεται, κατ’ αποκλειστικό τρόπο, στην χρήση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας (Γ.Θ.Σ.) του Einstein, ως της κλασικής θεωρίας για την περιγραφή της βαρύτητας. Συνεπώς, τα μαθηματικά της Γ.Θ.Σ. είναι πλήρως καθορισμένα, τα γνωρίζομε καλά και τα χρησιμοποιούμε (π.χ., τανυστές, εξισώσεις πεδίου Einstein, συναλλοίωτη παράγωγος και άλλα τέτοια σχετικά).
Πέραν, όμως, απ’ αυτά τα εντυπωσιακά και πολλές φορές, για πολλούς, θρυλικών διαστάσεων μαθηματικά, στην μελέτη του Σύμπαντος (όπως και κάθε άλλου φυσικού συστήματος), κατά καθοριστικό τρόπο, υπεισέρχεται και εκείνο το κάτι άλλο που προανέφερα. Θυμάσθε; Κι’ αυτό το κάτι άλλο είναι το φυσικό περιεχόμενο της θεωρούμενης βαρυτικής πηγής, στην περίπτωσή μας του βαρυτικού κοσμικού ρευστού, του Σύμπαντος.
Δηλαδή, όπως και στο παράδειγμα της γήινης ατμόσφαιρας που προανέφερα, από τι ακριβώςκαι εξ’ αρχής (θεωρούμε/υποθέτομε ότι) αποτελείται αυτό το (κοσμικό) ρευστό; Και ποιες είναι οι φυσικές παράμετροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή του; Και, βέβαια, με βάση τα ανωτέρω, πόσο φυσικώς αποδεκτά μπορεί να είναι τα θεωρητικά συμπεράσματα και οι θεωρητικές προβλέψεις για τις ιδιότητες του κοσμικού ρευστού και, άρα, του φυσικού Σύμπαντος, τα οποία προκύπτουν από μια τέτοια θεωρητική μελέτη και τα οποία, κατόπιν, συγκρίνονται με τα αξιόπιστα παρατηρησιακά δεδομένα;
Ε, λοιπόν! Σ’ αυτό, ακριβώς, το σημείο βρίσκεται και από καιρό παραμένει το πρόβλημα με την σύγχρονη Κοσμολογία. Δηλαδή, σχεδόν, με τη διατύπωση από τον Einsteinτης Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας το 1916, πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, η εν πολλοίς κρατούσα κοσμολογική αντίληψη ήταν και εξακολουθεί να είναι, ότι το κοσμικό ρευστό αρκεί να αποτελείται μόνον από μάζα, χωρίς θερμοδυναμικό περιεχόμενο και χωρίς τίποτε άλλο, και ότι, περιέργως, αυτές οι ιδιότητες αρκούν για την πλήρη φυσική ερμηνεία των κοσμολογικών δεδομένων και παρατηρήσεων.
Τόσο απροβλημάτιστα, μάλιστα, πιστεύεται ότι αρκούν, ώστε η οποιαδήποτε «ασυμφωνία αυτών των θεωρητικών προβλέψεων με τις αξιόπιστες παρατηρήσεις» να γίνεται, ασυζητητί, αποδεκτή ως φυσική πραγματικότητα και ως φυσική αναγκαιότητα. Και, έτσι, μια τέτοια ασυμφωνία να μην δημιουργεί (όπως, όμως, θα «έπρεπε»!) οποιοδήποτε προβληματισμό για το πόσο φυσικώς αποδεκτό είναι το θεωρούμενο-χρησιμοποιούμενο πρότυπο του Σύμπαντος και για το πόσο αξιόπιστες μπορεί να είναι οι θεωρητικές προβλέψεις αυτού του προτύπου!
Συνεπώς, ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Tο αποτέλεσμα ήταν και είναι μια, φυσικώς,σαφέστατα ελλειπής θεωρητική-δυναμική-αναλυτική περιγραφή του κοσμικού ρευστού και το ίδιο ισχύει για τις θεωρητικές προβλέψεις του.
Έτσι, κι’ αυτό είναι, πραγματικά, επιστημονικά περίεργο, από την δεκαετία του 1930, ανελλιπώς, στο αποδεκτό και, μέχρι και σήμερα, χρησιμοποιούμενο κοσμολογικό πρότυπο (των Α. Einstein και W. de Sitter) για την περιγραφή του Σύμπαντος, το φυσικό περιεχόμενο του κοσμικού ρευστού, όπως προκύπτει από τις παρατηρήσεις, απ’ την αρχή, θεωρείται, ότι αποτελείται μόνον από μάζα και τίποτε άλλο, κανένα άλλο κλασικό, συμβατικό φυσικό χαρακτηριστικό (Πρότυπο Λ/CDM).
Ε!, δεν είναι, πράγματι, περίεργο αυτό; Γιατί, βρε αδερφέ, σε τελευταία ανάλυση, το φυσικό Σύμπαν, στο οποίο ζούμε, πρέπει, σώνει και καλά και εξ’ αρχής και συνεχώς, να είναι ένα τέτοιο αφύσικο σύστημα; Απλές ερωτήσεις, βεβαίως, για την απάντηση των οποίων, όπως θα διαπιστώσετε, αρκεί η απλή λογική (φθάνει, αυτή να υπάρχει!).
Πόσες φορές, πραγματικά, με αφορμή τέτοιες δήθεν ασυμφωνίες, δεν ακούμε, αψυχολόγητες δηλώσεις του τύπου: «Πρέπει να ξαναγραφούν τα βιβλία της Αστρονομίας», ή «Πρέπει να ξαναγραφούν τα βιβλία της Ιστορίας», ή, «Για την απάντηση-λύση αυτού του αναπάντητου μέχρι τώρα προβλήματος, μας χρειάζεται Νέα Φυσική» απέναντι στις οποίες δηλώσεις, πάντα, κρατώ μικρό καλάθι και αναμένω «κλασικές λύσεις»!
Αλλά, υπάρχουν και άλλα τέτοια κοσμολογικά περίεργα, στα οποία, δυστυχώς, έχουν αφιερωθεί ολόκληρες επιστημονικές σταδιοδρομίες, καριέρες ολόκληρες, μέχρι σήμερα.
Διεθνώς, δεν γίνεται καμιά προσπάθεια για τον φυσικό-αστροφυσικό εκσυγχρονισμόαυτού του φυσικώς ελλειμματικού κοσμολογικού προτύπου, σαν αυτό να αποτελεί ένα είδος ευαγγελίου. Αντίθετα, επικρατεί μια ακλόνητη (μαθηματική) πίστη για το πώς, με την αποδοχή, ως πραγματικών, των οποιωνδήποτε διαφορών/ αποκλίσεων των θεωρητικών προβλέψεών του από τις παρατηρήσεις, αυτό το πρότυπο να διατηρηθεί ζωντανό δια της βίας, με κάθε θυσία. Σαν να φοβόμαστε να το αγγίξουμε, ενώ, απλώς, χρειάζεται «λίγο να σκεφθούμε, να προβληματισθούμε και να καταλάβουμε».
Επειδή, όμως, κάτι τέτοιο, «συστηματικά το αποφεύγουμε, όπως ο διάβολος το λιβάνι», ως αναγκαστική συνέπεια αυτής της τακτικής, προκύπτει η προσθήκη στο κοσμολογικό Σύμπαν ιδιοτήτων του, οι οποίες είναι απίθανες, αφύσικες, μοναδικές, αλλά, κατά τα άλλα, άκρως εντυπωσιακές (για τους αμύητους, βεβαίως!).
Τέτοιες απίθανες και, φυσικά μη δικαιολογούμενες, μη απαραίτητες και μη αναγκαίες ιδιότητες, τις οποίες συχνά ακούτε, και οι οποίες, σήμερα γίνονται γενικώς και αγογγύστως αποδεκτές ως θέσφατα, είναι, π.χ.,
-η περίφημη, δήθεν, εξασθένηση του φωτός των μακρινών υπερκαινοφανών SNe Type Ia,
-η παντελώς άγνωστη και εξωτική σκοτεινή ενέργεια (μη μηδενικής και, μάλιστα, αρνητικής πίεσης),
-η «επιτακτική», δήθεν, ανάγκη χρήσεως της Κβαντικής Θεωρίας για να περιγραφεί το σήμερα παρατηρησιακώς προσβάσιμο Σύμπαν, και
-οι «επιτακτικές», δήθεν, διαφοροποιήσεις της κλασικής, όμως, συνεχώς επιβεβαιούμενης από τις παρατηρήσεις, Γ.Θ.Σ..
Λίγα περισσότερα διευκρινιστικά γι’ αυτά τα «κινέζικα», αλλά απαραίτητα, θα σας πω σταδιακά στην συνέχεια.
Προς το παρόν, όμως, ως έναν απλό φυσιολογικό αντίλογο σ’ αυτές τις, δια της βίας και απροβλημάτιστα, επιβαλλόμενες απίθανες ιδιότητες του Σύμπαντος, τονίζω με έμφαση, ένα κλασικό παράδειγμα ασυνέπειας, μέχρι σήμερα, της επιστημονικής-ερευνητικής σκέψης και, ταυτόχρονα, κλασικό παράδειγμα μη φυσικής σκέψης των ημερών μας, αναφερόμενο στην «περίφημη σκοτεινή ενέργεια», αυτό το υποτιθέμενο, όπως αναφέρθηκε, κυρίαρχο συστατικό του Σύμπαντος (περίπου 70% του συνόλου).
Σας ξαναθυμίζω, ότι ευθύς εξ’ αρχής, θεωρήθηκε, ότι όλο το φυσικό περιεχόμενο του Σύμπαντος δεν ήταν τίποτε άλλο παρά, απλώς και μόνον, η μάζα του ρευστού, χωρίς τίποτε άλλο, π.χ., θερμοδυναμικό περιεχόμενο, και, ιδιαίτερα, με μηδενική την πίεση του κοσμικού ρευστού.
Όμως, πριν από εικοσιένα χρόνια (περί το 1998), αναγκαστικά χρειάσθηκε να περιγραφεί ως ένα βαρυτικό ρευστό η, κατά τα άλλα τότε ακόμη και σήμερα, παντελώς άγνωστη και εξωτική «σκοτεινή ενέργεια», που τότε περίπου είχε προταθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Τότε, λοιπόν, δεν υπήρξε κανένας προβληματισμός, για την ερμηνεία της επιταχυνόμενης κοσμικής διαστολής, να αποδώσουμε στην σκοτεινή ενέργεια, ως ένα ρευστό, την φυσική ιδιότητα της μη μηδενικής πίεσης και, μάλιστα, αρνητικής πίεσης. Κι’ αυτό έγινε χωρίς να υπάρξει, ουσιαστικά, καμιά ερευνητική αντίδραση (περιέργως, τότε και από τότε, «φυσική μύτη δεν άνοιξε»!), τουλάχιστον ως αποτέλεσμα, έστω, μόνον, φυσικής διαίσθησης ή/και ευαισθησίας.
Και, εν παρόδω, να σκεφθεί κανείς, ότι στην αγγλική γλώσσα η έννοια «έρευνα» δεν αποδίδεται με την λέξη «search» αλλά με την λέξη «re–search»! Δηλαδή, «ξανά και ξανά και ξανά search!
Η λογική ερώτησή μου, λοιπόν, είναι: Όταν χρειάσθηκε να χρησιμοποιηθεί αυτή η μη μηδενική πίεση για την άγνωστη «σκοτεινή ενέργεια», γιατί το μυαλό κανενός ή καμίας δεν πήγε προηγουμένως, κατά φυσικό (και φυσιολογικό) τρόπο, στην ανάγκη για μη μηδενική πίεση και της ύλης, ιδιαίτερα, δε, της, επίσης, άγνωστης (τότε και τώρα) σκοτεινής ύλης, η οποία, μάλιστα, είναι και πενταπλάσια της φωτεινής-βαρυονικής;
Με άλλα λόγια, η αναγκαστική (όπως τότε φαινόταν) εισαγωγή κάποιας επαναστατικής ιδέας, μιας νέας και άγνωστης μορφής ενέργειας στο Σύμπαν (της «σκοτεινής ενέργειας»), δεν προβλημάτισε κανέναν και με κανέναν τρόπο, ως προς τις αρχικές υποθέσεις και τα παρατηρησιακά δεδομένα για την σύσταση του κοσμικού ρευστού (δηλαδή, μόνον μάζα!).
Τι να σας πω; Τουλάχιστον, ως Φυσικός, αυτόν τον προβληματισμό τον θεωρώ φυσιολογικό και απαραίτητο, για να μην πω αναγκαίο, όταν κάποιος προτίθεται να κάνει μια ρηξικέλευθη πρόταση για ένα νέο, άγνωστο, εξωτικό συστατικό του Σύμπαντος. Δηλαδή, αυτός, προηγουμένως, τουλάχιστον, να σκεφθεί και να προβληματισθεί, ως προς την ορθότητα και πληρότητα της μέχρι τότε αποδεκτής σύστασης του κοσμικού ρευστού (δηλαδή, μόνον μάζα και τίποτε άλλο!).
Και, επίσης, γιατί αυτή η πίεση του κοσμικού ρευστού, όπως και η συνεπαγόμενη θερμοδυναμική κινητική ενέργεια, από τότε εξακολουθούν να θεωρούνται αμελητέες και αγνοήσιμες; Και, τελικά, γιατί, ακόμη και σήμερα, πρέπει να επιμένουμε, στην περιγραφή του Σύμπαντος, να χρησιμοποιούμε τις κουτσουρεμένες (δηλαδή, απλοποιημένες και, άρα, αφύσικες) εξισώσεις πεδίου της Γ.Θ.Σ. με την μηδενική πίεση; Τι μας φοβίζει; Μήπως, το ότι, έτσι, γίνεται πιο δύσκολη η μαθηματική ανάλυση του σχετικιστικού κοσμολογικού προβλήματος; Δεν μπορώ εύκολα να πιστέψω κάτι τέτοιο για μαθηματικώς προσανατολισμένες συνειδήσεις. Αλλοίμονο! Τι λέμε τώρα!
Εσείς, ως μη ειδικοί (αλλά, ακόμη και ως ειδικοί, ενδεχομένως, όλων των βαθμίδων!), δεν τα βρίσκετε λογικά αυτά τα ερωτήματα, ώστε αυτά, τουλάχιστον, να είχαν προ πολλού τεθεί με σαφήνεια;
Ε!, λοιπόν, εδώ και σχεδόν ενενήντα χρόνια δεν έχουν τεθεί προς συζήτηση, παρά μόνον πολύ πρόσφατα!
Υπάρχουν, όμως, και άλλες συνέπειες αυτών των αποδεκτών, αν και φυσικώς ελλειμματικών κοσμολογικών θεωρητικών μοντέλων, αλλά και της σχεδόν παντελούς αγνόησης του φυσικού περιεχομένου του Σύμπαντος.
Έτσι, επειδή, νομοτελειακά, το ένα λάθος φέρνει το άλλο (!!!), είναι εξίσου σημαντικό το ότι, υιοθετώντας φυσικώς ελλειπή θεωρητικά μοντέλα, είναι, εκ των προτέρων, μάλλον βέβαιη η ασυμφωνία των θεωρητικών προβλέψεων αυτής της αφύσικηςκουτσουρεμένης κλασικής Γ.Θ.Σ. με τα παρατηρησιακά δεδομένα, π.χ., η αδυναμία ερμηνείας της παρατηρούμενης σύστασης του Σύμπαντος (του άγνωστου ελλείμματος 70%).
Δυστυχώς, όμως, τέτοιες, δήθεν, ασυμφωνίες, σε πολλούς, «απλώς μαθηματικοποιημένους», Κοσμολόγους και Θεωρητικούς Φυσικούς, εντελώς επιπόλαια, δημιούργησαν μια δήθεν μαθηματική αναγκαιότητα: Αφού η Γ.Θ.Σ. δεν συμφωνεί με τις παρατηρήσεις, είναι ελλειπής, δεν μας κάνει και, άρα, επιβάλλεται να την διαφοροποιήσουμε, να την συμπληρώσουμε!
Και με τον τρόπο αυτόν, προέκυψε ένα άλλο μεγάλο, προς το παρόν όχι αναγκαίο και πλήρως αβέβαιου και όχι μοναδικού αποτελέσματος, ερευνητικό μέτωπο, «η τρoποποιημένη βαρύτητα» (modified gravity). Δηλαδή, υιοθετώντας, έτσι αυθαίρετα, άγνωστες παραμέτρους, σταθερές ή όχι ( π.χ. την κοσμολογική σταθερά και όχι μόνον αυτή), και αλλάζοντας «με το χέρι» την δομή της χρησιμοποιούμενης θεωρίας βαρύτητας (π.χ. της Νευτώνειας Θεωρίας ή της Γ.Θ.Σ.), να προσπαθήσουμε να «εξηγήσουμε τις κοσμολογικές παρατηρήσεις».
Στην ιστορία της επιστήμης υπάρχουν πολλές τέτοιες προσπάθειες που, τελικά, αποδείχθηκαν εντελώς άχρηστες (Γαλαξίας, Mercury shift).
Και μία, ακόμη, τέτοια συνέπεια, ιδιαίτερης φύσης και πολύ λυπηρή. Ίσως, δεν είναι προφανές ότι με την φυσικώς ελλειμματική περιγραφή του κοσμικού ρευστού-Σύμπαντος, καταστρέφεται η ομορφιά της Γ.Θ.Σ., αφού είναι γνωστό, ότι η ομορφιά και η απλότητα είναι η επιδίωξη της επιστήμης
Αλήθεια, πόσοι, άραγε, Κοσμολόγοι βλέπουν σήμερα και έτσι το πρόβλημα; Δηλαδή, σε πόσους είναι γνωστό και πώς αξιολογείται και εκτιμάται απ’ αυτούς, το ότι η έκταση επιτυχίας μιας θεωρίας είναι ένα μέτρο της αισθητικής αξίας της, η οποία, με την σειρά της, είναι μέτρο του πόσο η θεωρία αυτή έχει εισαγάγει αρμονία εκεί που πριν επικρατούσε χάος; Πόσοι, άραγε;
Αν, όπως, σαφώς, διαπιστώνεται, αυτοί είναι λίγοι, τότε επιβεβαιώνεται η προφητική ρήση του Μάνου Χατζιδάκη στο Τρίτο Πρόγραμμα «Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση αυτού του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε την φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά !!!».
Γιατί, λοιπόν, πρέπει, εμείς οι σχετικιστές και κοσμολόγοι να καταστρέφουμε την ομορφιά της Φύσης;
Η Πλάνη της Σκοτεινής Ενέργειας
Και τώρα, μετά από όλες τις ανωτέρω συνέπειες της απομάκρυνσης της κοσμολογικής έρευνας από την φυσική πραγματικότητα, να προσθέσω και λίγα ενημερωτικά στοιχεία για την τυπική, σήμερα, εκπρόσωπο αυτής της απομάκρυνσης , δηλαδή, την διεθνή επιστημονική πλάνη που λέγεται «σκοτεινή ενέργεια».
Σύμφωνα με το κοινώς αποδεκτό Κοσμολογικό Πρότυπο Λ/CDM (Λ/ Cold Dark Matter)[“Concordance ΛCDM (Λ / Cold Dark Matter) Cosmological Model”], η σύσταση του διαστελλόμενου και επιταχυνόμενου κοσμικού ρευστού είναι:
-Ψυχρή Βαρυονική-Φωτεινή Μάζα (αμελητέας πίεσης):5%,
-Ψυχρή Σκοτεινή Μάζα (μηδενικής πίεσης):25%, και
-Ένα Άγνωστο Έλλειμμα Mάζας-Ενέργειας:70%
Αυτό το έλλειμμα 70% έχει προκύψει, κατά ανεξάρτητο τρόπο, από την μελέτη των ιδιοτήτων της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων. Μέχρι σήμερα, αυτό το έλλειμμα περιγράφεται θεωρητικά με διάφορους τρόπους, π.χ., με την άγνωστη κοσμολογική σταθερά, είτε ως μια σταθερή ποσότητα, είτε, με την γενικευμένη μορφή της ως μιας συνάρτησης του χρόνου. Αυτό, δε, το έλλειμμα θεωρείται, ότι είναι ένα εξωτικό και παντελώς, άγνωστο ρευστό αρνητικής πίεσης, που ονομάσθηκε «σκοτεινή ενέργεια», η οποία, ακριβώς, και εφευρέθηκε για την δήθεν ερμηνεία την κοσμικής επιτάχυνσης.
Αυτά είναι τα δεκτά σήμερα κοσμολογικά δεδομένα και, προσέξτε, το 95% του περιεχομένου του Σύμπαντος είναι απροσδιόριστο.
Όμως, οι μορφές της ύλης που λογικά προκύπτουν από τις (αξιόπιστες) παρατηρήσεις και, ως παρατηρησιακά αποτελέσματα, πρέπει να ληφθούν υπόψη στην θεωρητική έρευνα, είναι μόνον δύο, η φωτεινή μάζα και η σκοτεινή μάζα. Όχι η «σκοτεινή ενέργεια»!
Αυτό θα το εξηγήσω λίγο πιο αναλυτικά, δηλαδή, ότι η «σκοτεινή ενέργεια» δεν είναι αποτέλεσμα των παρατηρήσεων, αλλά συνέπεια της ατελούς θεωρητικής ερμηνείας των παρατηρησιακών αποτελεσμάτων, αλλά και μη επιτρεπτών επιστημονικών εμμονών σχετικά με την σύσταση του Σύμπαντος.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις γενικώς αποδεκτές σήμερα επιστημονικές αντιλήψεις, αλλά και ως αποτέλεσμα των συνεχώς βελτιούμενων τεχνικών κοσμολογικής παρατήρησης, οι γαλαξίες, όχι μόνον συνεχώς αποδεικνύονται αμέτρητα περισσότεροι (π.χ. μέσω LOFAR), αλλά είναι και πολύ πιο διαφορετικοί από ό,τι μέχρι τώρα νομίζαμε.
Στην πραγματικότητα, οι γαλαξίες είναι πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων και πολύ πιο σύνθετοι από ό,τι υποδηλώνει η οπτική εικόνα τους. Και αυτή η οπτική εικόνα είναι μόνον το φωτεινό καπελάκι που κάθεται πάνω στο κυρίαρχο σκοτεινό συνεχές υπόβαθρο, δηλαδή την σκοτεινή ύλη. Με άλλα λόγια, το Σύμπαν δεν είναι, όπως πιστεύαμε μέχρι πρόσφατα, ένα σχεδόν κενό Σύμπαν αποτελούμενο από γαλαξίες, γραμμικών διαστάσεων αμελητέων ως προς τις αμοιβαίες αποστάσεις γειτονικών γαλαξιών.
Αντίθετα, οι γειτονικοί γαλαξίες είναι σχεδόν σε επαφή μεταξύ τους. Άρα, το Σύμπαν είναι, μάλλον, ένα συνεχές βαρυτικό μέσο, παρά ένα σύστημα, απομακρυσμένων μεταξύ τους, «σημειακών» βαρυτικών μαζών και αυτό το γεγονός αλλάζει ριζικά την μέθοδο και την φιλοσοφία της δυναμικής περιγραφής του, ως φυσικού συστήματος, και των παρατηρούμενων κινήσεων σ’ αυτό.
Μάλιστα, φαίνεται, ότι, τελικά, από παρατηρησιακής πλευράς, η έννοια «κενό», κεντρικού ενδιαφέροντος πολλών Θεωρητικών Φυσικών, μπορεί και να μην αποτελεί, καν, φυσική κοσμολογική πραγματικότητα.
Βλέπετε, ότι τα φαινόμενα, πράγματι, απατούν και στην Κοσμολογία! Άλλο τι βλέπω, τι φαίνεται κι’ άλλο τι είναι!
Σε ένα τέτοιο Σύμπαν, λοιπόν, την φωτεινή μάζα, προφανώς, την βλέπομε και την μετρούμε, ενώ την ύπαρξη της σκοτεινής μάζας την αντιλαμβανόμαστε (και την μετρούμε) από τις βαρυτικές επιδράσεις που αυτή δέχεται και ασκεί στο περιβάλλον της. Συνεπώς, και τα δύο αυτά συστατικά (φωτεινή μάζα και σκοτεινή μάζα) είναι αποτελέσματα παρατηρήσεων. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιo και για την «σκοτεινή ενέργεια», ώστε, μάλιστα, να της αποδίδουμε, σήμερα, και την μοναδική ιδιότητα του «κυρίαρχου και άγνωστου συστατικού του Σύμπαντος!».
Πράγματι, το πώς, ακριβώς (!), μας προέκυψε αυτή η «σκοτεινή ενέργεια», είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα όσον και διδακτική ιστορία που πρέπει να την γνωρίσουν όλοι, ιδίως η νέα γενιά και διότι, η «σκοτεινή ενέργεια», εδώ και μια εικοσαετία, αναζητείται, ματαίως, ως το Ιερόν Δισκοπότηρον της Κοσμολογίας και, καθημερινά, πολλοί την πιπιλίζουν στο στόμα τους, χωρίς να πολυκαταλαβαίνουν τι λένε (και αυτό το εννοώ απολύτως!).
Πώς, ακριβώς, όμως, οδηγηθήκαμε στην βασική κοσμολογική παρατήρηση της «δήθεν εξασθένησης» του φωτός των μακρινών υπερκαινοφανών;
Πριν, λοιπόν, από εικοσιένα χρόνια (το 1998), μετά από, πραγματικά, δύσκολες, σύνθετες μετρήσεις της απόστασης λαμπρότητας των μακρινών υπερκαινοφανών SNe Type Ia, προέκυψε, ότι οι εν λόγω υπερκαινοφανείς φαίνονταν να είναι πιο μακριά από ό,τι προβλεπόταν θεωρητικά.
Χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό και, κυρίως, χωρίς, δυστυχώς, φυσική διαίσθηση ως προς αυτό το «θεωρητικά», αυτή η «απόκλιση από την θεωρητική πρόβλεψη (!)» θεωρήθηκε πραγματική και έγινε αμέσως αποδεκτή ως φυσική πραγματικότητα και ως φυσική αναγκαιότητα.
Αυτή η «απόκλιση από την θεωρητική πρόβλεψη», είναι πολύ σημαντική για τα παρακάτω.
Ως συνέπεια, λοιπόν, αυτής, ακριβώς, της μη αμφισβήτησης και της αποδοχής ύπαρξης της απόκλισης, άρχισαν τα προβλήματα της Κοσμολογίας, τα οποία και έχουν ως αρχή τους την χρησιμοποίηση εξ’ αρχής μόνον της πυκνότητας μάζας του κοσμικού ρευστού, με συνέπεια την εμφάνιση και ύπαρξη της δήθεν απόκλισης.
Λίγο πιο αναλυτικά, λοιπόν, έγινε αποδεκτό, ως φυσική πραγματικότητα και ως φυσική αναγκαιότητα, το ότι οι μακρινοί υπερκαινοφανείς SNe Type Ia, πράγματι, φαίνονταν να βρίσκονται μακρύτερα και, άρα, με πιο εξασθενημένο φως.
Στην συνέχεια, η δήθεν εξασθένηση του φωτός, όπως και οι (φαινομενικά) δήθενμεγαλύτερες αποστάσεις των υπερκαινοφανών, χωρίς θεωρητική απόδειξη και αυθαίρετα, αλλά, πραγματικά, ευφυώς, συνδέθηκαν (αμέσως, με σχέση αιτίου και αιτιατού), με και αποδόθηκαν σε μια νέα, μη αναμενόμενη ιδιότητα του Σύμπαντος, την επιτάχυνση της κοσμικής διαστολής.
Δηλαδή, τους υπερκαινοφανείς το Σύμπαν «τους πήγε» πιο μακριά από ό,τι περιμέναμε, διότι το Σύμπαν διαστέλλεται, όχι ομαλά (όπως πιστεύαμε μέχρι τότε), αλλά με επιταχυνόμενο ρυθμό, συνεχώς και πιο γρήγορα (!).
Συνεπώς, η δήθεν εξασθένηση του φωτός των υπερκαινοφανών ερμηνεύθηκε ως συνέπεια της κοσμικής επιτάχυνσης.
Αυτή η συσχέτιση ήταν μια πρώτη αυθαιρεσία, διότι, αντίθετα προς την ανύπαρκτη εξασθένηση του φωτός των υπερκαινοφανών, αυτή η ιδιότητα, η επιτάχυνση της κοσμικής διαστολής, είναι ορθή ως φυσική πραγματικότητα.
Μάλιστα, δε, η κοσμική επιτάχυνση, ως φυσική αναγκαιότητα, αποδεικνύεται ανεξάρτητα από οποιαδήποτε αναφορά στους υπερκαινοφανείς και στην δήθεν εξασθένηση του φωτός των μακρινών υπερκαινοφανών. Αποδεικνύεται, δε, ως απλή συνέπεια του θερμοδυναμικού περιεχομένου και των θερμοδυναμικών χαρακτηριστικών και φυσικών ιδιοτήτων του κοσμικού ρευστού, χωρίς αναφορά στην και χρήση της «σκοτεινής ενέργειας».
Στην συνέχεια, όμως, {μάλλον αναγκαστικά, διότι, περιέργως, επιθυμητή ήταν η αφύσικη καταφυγή σε παντελώς άγνωστα, απίθανα και εξωτικά συστατικά, αλλά όχι σε γνωστά συμβατικά φυσικά συστατικά του κοσμικού ρευστού, πέραν της μάζας (π.χ. θερμοδυναμικό περιεχόμενο κ.λπ.)}, η κοσμική επιτάχυνση, πάλι αυθαίρετα και χωρίς θεωρητική απόδειξη, αποδόθηκε (εσφαλμένα, χωρίς φυσικό λόγο, μάλιστα, χωρίς κανέναν φυσικό λόγο!) στην παντελώς άγνωστη κοσμολογική σταθερά (προ πολλού νεκρή και εγκαταλελειμμένη από τον ίδιο τον Einstein, που ο ίδιος την είχε προτείνει). Τέλος (ως μια καθαρά μαθηματική κίνηση απελπισίας!), η κοσμολογική σταθερά, πάλι αυθαίρετα, θεωρήθηκε, ότι περιγράφει ένα παντελώς άγνωστο και εξωτικό ρευστό αρνητικής πίεσης, το οποίο και ονομάστηκε «σκοτεινή ενέργεια» και δήθεν ερμηνεύει την κοσμική επιτάχυνση, και το οποίο, από τότε, «μπήκε στην ζωή μας» και εμείς αδιάκοπα το αναζητούμε, ματαίως!
Αυτή, ειλικρινά, είναι η απλή πραγματικότητα, η γυμνή αλήθεια για την «σκοτεινή ενέργεια», αρκεί κανείς να «μην θέλει να εθελοτυφλεί, να θέλει να βλέπει και να λέει τα πράγματα με ειλικρίνεια και με το όνομά τους», αλλά και να αποδεχθεί, ότι η όλη η υπόθεση «σκοτεινή ενέργεια», όπως αντιμετωπίζεται σήμερα διεθνώς, είναι μια επιστημονική πλάνη!
Συμπέρασμα (Να το λέμε, ξανά και ξανά!): Αυτή η συγκεκριμένη «σκοτεινή ενέργεια», η οποία τόσο μας απασχολεί, δεν είναι αποτέλεσμα των παρατηρήσεων, όπως η φωτεινή-βαρυονική μάζα και η σκοτεινή μάζα, αλλά είναι μια φαντασία, μια αυθαίρετηφαντασία, η οποία προέκυψε από εκείνη την «κατά φαντασίαν απόκλιση» στο διάγραμμα των υπερκαινοφανών και η οποία απόκλιση οφείλεται στην υποτεθείσα-υιοθετηθείσα αφύσικη σύσταση του Σύμπαντος μόνον από μάζα. Πραγματικότητα είναι η ύπαρξη του άγνωστου ελλείμματος 70%.
Και τώρα προσέξτε:
Σύμφωνα με την λογική αυτής της φαντασίας, η «σκοτεινή ενέργεια», ως η αυθαίρετη περιγραφή εκείνου του υπαρκτού ελλείμματος 70%, δεν θα μας είχε προκύψει, αν δεν υπήρχε αυτή η απόκλιση (είπαμε, απ’ αυτήν την απόκλιση ξεκίνησαν όλα τα δεινά!), δεν θα μιλούσαμε για «σκοτεινή ενέργεια» και, έτσι, θα παρέμενε το πρόβλημα του τι είναι αυτό το έλλειμμα 70% (την ύπαρξη του οποίου την γνωρίζαμε από άλλες πηγές και μεθόδους, συνδεόμενες με την κοσμική ακτινοβολία μικροκυμάτων) !
Όχι βεβαίως, ότι με την χρήση της άγνωστης σκοτεινής ενέργειας και της άγνωστης και νεκρής κοσμολογικής σταθεράς, λύθηκε το πρόβλημα του τι είναι το άγνωστο έλλειμμα 70%. Διότι, βεβαίως, με τον τρόπο αυτόν, απλώς «κάναμε μια τρύπα στο νερό»,αφού, προφανώς, κάτι άγνωστο (κοσμολογική σταθερά, σκοτεινή ενέργεια) δεν μπορεί να εξηγήσει ένα άλλο άγνωστο (το έλλειμμα 70%)! Διαφορετικά, πρόκειται για παραλογισμό και ανερμάτιστα άλματα σκέψης!
Και, έτσι, το «δύσκολο για πολλούς, μα, για πάρα πολλούς (!) σήμερα» ερώτημα είναι: Τελικά, υπάρχει ή όχι αυτή η απόκλιση, δηλαδή, είναι πραγματικότητα η εξασθένηση του φωτός των μακρινών υπερκαινοφανών ή δεν είναι; Και, αν δεν υπάρχει, αυτή η ανυπαρξία της απόκλισης θα μπορούσε να μας έλεγε κάτι για την φύση αυτού του κυρίαρχου ελλείμματος 70%, δηλαδή, για την φύση αυτού που ονομάσαμε «σκοτεινή ενέργεια»;
Και, έτσι, με όσο γίνεται πιο απλά λόγια, ερχόμαστε στις νέες, αιρετικές και ριζοσπαστικές ιδέες στη σύγχρονη Φυσική Κοσμολογία.
Μερικές Νέες Αιρετικές και Ριζοσπαστικές Ιδέες στη Σύγχρονη Φυσική Κοσμολογία
Σε πολύ γενικές γραμμές, οι νέες αυτές ιδέες περιγράφονται ως το Πολυτροπικό Κοσμολογικό Πρότυπο με Συγκρούσεις, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο από τι αποτελείται το βαρυτικό κοσμικό ρευστό. Αυτό το προτείναμε στην διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία με τον κο Κλεΐδη.
Συγκεκριμένα το κοσμικό ρευστό αποτελείται μόνον από μάζα, κυρίως, την σκοτεινή μάζα με μια μικρή πρόσμιξη βαρυονικής μάζας. Όμως, εντελώς φυσιολογικά, χαρακτηρίζεται και από όλο το θερμοδυναμικό περιεχόμενο αυτής της συνολικής μάζας.
Επί πλέον, αντίθετα προς μέχρι τώρα πρακτικές, το κοσμικό ρευστό δεν περιλαμβάνει την εξωτική «σκοτεινή ενέργεια» και, επίσης, στην μελέτη δεν χρειάζεται και, άρα, δεν χρησιμοποιείται η «κοσμολογική σταθερά», ενώ, βεβαίως, χρησιμοποιείται και εφαρμόζεται η πλήρης (όχι η κουτσουρεμένη και κοσμολογικά αφύσικη) Γ.Θ.Σ.. Αυτά, ως γενικές και απολύτως φυσικές αρχές των νέων ιδεών, χωρίς εμμονές και χωρίς αυθαιρεσίες.
Τώρα, όπως, επίσης υποδεικνύεται από τις παρατηρήσεις και είναι απολύτως φυσικό, τα (ακόμη άγνωστης φύσεως!) δομικά συστατικά της σκοτεινής μάζας συγκρούονταιμεταξύ τους και αποκτούν κινητική ενέργεια (όπως, ακριβώς, τα μόρια του αέρα σ’ αυτήν την αίθουσα). Το φυσικό αποτέλεσμα αυτών των ταχυτήτων των σωματιδίων είναι η κινητική ενέργειά τους, ή, διαφορετικά, η εσωτερική θερμοδυναμική ενέργειατου κοσμικού ρευστού. Αυτή η νέα και φυσική μορφή ενέργειας υπάρχει στο Σύμπαν, αλλά, μέχρι τώρα, ήταν παραμελημένη, δεν λαμβανόταν υπόψη.
Ως επιστημονική αναγκαιότητα, λοιπόν, προσέξτε μιαν απλή σκέψη: Όσον, κατά αυθαίρετο και αφύσικο τρόπο, παραλείπαμε το θερμοδυναμικό περιεχόμενο του κοσμικού ρευστού, εκείνη η απόκλιση (στο διάγραμμα για τους υπερκαινοφανείς) εμφανιζόταν. Οπότε, στηριζόμενοι σ’ αυτήν την απόκλιση, αυθαίρετα, ταυτίσαμε το άγνωστο έλλειμμα 70% με την άγνωστη κοσμολογική σταθερά και, περαιτέρω, με την άγνωστη «σκοτεινή ενέργεια» (κάνοντας, βεβαίως, όπως είπαμε, μια τρύπα στο νερό!).
Αν, όμως, στην θεωρητική ανάλυση, με (φυσική και μαθηματική) συνέπεια και πληρότητα, λάβουμε υπόψη και το θερμοδυναμικό περιεχόμενο (την πίεση και την συνεπαγόμενη και πανταχού παρούσα κινητική ενέργεια των θερμοδυναμικών κινήσεων του κοσμικού ρευστού), οι υπολογισμοί μας δείχνουν, ότι, αμέσως, η απόκλιση εξαφανίζεται!
Δηλαδή, η θεωρητικά υπολογιζόμενη κατανομή των υπερκαινοφανών ταυτίζεται με την παρατηρούμενη.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, ότι προσδιορίσαμε την φύση του ελλείμματος 70%, χωρίς, για τον σκοπό αυτόν, να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε την έννοια «σκοτεινή ενέργεια».
Δηλαδή, τελικά, τι φαίνεται να είναι αυτό το άγνωστο υπαρκτό και κυρίαρχο έλλειμμα μάζας-ενέργειας 70% (και, άρα, αυτό που ονομάσαμε «σκοτεινή ενέργεια», εδώ και δεκαετίες, ματαίως αναζητούμενο); Προφανώς, είναι η κινητική ενέργεια των εσωτερικών θερμοδυναμικών κινήσεων του πολυτροπικού κοσμικού ρευστού με συγκρούσεις!
Συμπέρασμα και Κοσμολογικό Πρότυπο, Α-Α, δηλαδή, ΑΠΛΟ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟ!
Αυτή, λοιπόν, η μορφή ενέργειας, απολύτως φυσική, απλή και κλασική, είναι η νέα ιδέα στην Κοσμολογία και, κάλλιστα, μπορεί να υποκαταστήσει την, μέχρι και τώρα, εξωτική και παντελώς άγνωστη «σκοτεινή ενέργεια».
Και, φυσικά, αυτή η νέα μορφή ενέργειας, πλέον, λαμβάνεται (και πρέπει να λαμβάνεται !) υπόψη, πέραν της συνολικής μάζας (φωτεινής και σκοτεινής), ως μία από τις πηγές του παγκόσμιου πεδίου βαρύτητας, αλλά και για την ερμηνεία των παρατηρούμενων σ’ αυτό κοσμικών κινήσεων (χωρίς, επαναλαμβάνω, γι’ αυτό να είναι απαραίτητη η «σκοτεινή ενέργεια»).
Με αυτόν τον απολύτως φυσικό και κλασικό τρόπο, έχουν ερμηνευθεί όλες οι σύγχρονες κοσμολογικές παρατηρήσεις, όχι μόνο μία ή δύο περιστασιακά. ΟΛΕΣ!
Όμως, ως ερευνητές, με τον κο Κλείδη δεν μας φτάνει ούτε αυτό, όσο εντυπωσιακό κι’ αν είναι! Δεν αξιολογούμε μια θεωρητική πρόταση, η οποία συνιστά ερμηνεία μίας μόνον, ή, έστω, ολίγων κοσμολογικών παρατηρήσεων. Διότι είναι προφανές, ότι μια θεωρία είναι, μεν, δυνατόν να εξηγεί ορισμένα (ή και όλα τα διαθέσιμα) παρατηρησιακά δεδομένα, όμως, επιβάλλεται να μπορεί, επί πλέον, να κάνει περαιτέρω νέες προβλέψεις, για μελλοντική παρατηρησιακή επιβεβαίωση ή απόρριψη.
Με την έννοια αυτήν, το θεωρητικό πλαίσιο του Πολυτροπικού Κοσμικού Ρευστού προτείνει και το εύρος πληθώρας παρατηρησιακών δεδομένων. Όμως, επί πλέον, προβλέπει και το εύρος των επιτρεπτών τιμών των εξής νέων φυσικών παραμέτρων της ύλης του πολυτροπικού κοσμικού ρευστού: Πολυτροπικός Εκθέτης, Ταχύτητα Ήχου, Παράμετρος Επιβράδυνσης, Θερμοχωρητικότητα Μάζας, Θερμοκρασία Μάζας, Εντροπία Μάζας, Σχετική αναλογία των πυκνοτήτων εσωτερικής ενέργειας και μάζας ηρεμίας, την απαραίτητη για την έναρξη της φάσεως μετάβασης στην επιτάχυνση της κοσμικής διαστολής, Τρόπος δημιουργίας των κοσμολογικών δομών.
Η σημασία αυτών των νέων προβλέψεων του πολυτροπικού κοσμολογικού προτύπου, όπως επιβάλλεται να ισχύει σε κάθε ανάλογη φιλόδοξη προσπάθεια, είναι, ότι, αν, έστω και μία απ’ αυτές τις νέες προβλέψεις δεν επαληθευθεί από τις (αξιόπιστες) παρατηρήσεις, τότε, παρά το γεγονός, ότι έχουν ερμηνευθεί όλες οι παλαιότερες και οι μέχρι τότε νέες θεωρητικές προβλέψεις, ολόκληρο το οικοδόμημα που σας περιγράφω, καταρρέει. Προς το παρόν, όμως, το οικοδόμημα αυτό, όπως και η Γ.Θ.Σ., αντέχουν!
Βλέπετε, ότι πάνω από κάθε κοσμολογική θεωρητική πρόβλεψη επικρέμαται (και πρέπει να επικρέμαται) η δαμόκλειος σπάθη της παρατηρησιακής-πειραματικής επαλήθευσης!
Κι’ αυτό, ως γενική αρχή, πράγματι, θα μπορούσε να επηρεάσει αποφασιστικά την χρηματοδότηση της έρευνας, που επιλέγομε να κάνουμε στο Πανεπιστήμιο, οπωσδήποτε στις Θετικές Επιστήμες!!!
Από όλες αυτές τις νέες κοσμολογικές παρατηρήσεις, προβλέψεις και απαντήσεις, δυο-τρεις χρειάζονται ιδιαίτερο τονισμό, διότι, οπωσδήποτε, η ενδιαφερόμενη νεολαία θα τις συναντήσει κάποτε.
Εντελώς περιληπτικά:
-Το άγνωστο έλλειμα 70% (και άρα η «σκοτεινή ενέργεια»), απλώς, είναι η εσωτερική θερμοδυναμική ενέργεια του πολυτροπικού βαρυτικού κοσμικού ρευστού με συγκρούσεις.
– Ουδεμία σχέση υπάρχει μεταξύ της πραγματικότητας που λέγεται «επιτάχυνση της κοσμικής διαστολής» και της (ανύπαρκτης, βεβαίως) «εξασθένησης του φωτός των μακρινών υπερκαινοφανών». Η οποιαδήποτε προσπάθεια συσχέτισής τους είναι μια από τιςμεγαλύτερες επιστημονικές πλάνες της σύγχρονης Κοσμολογίας.
– Η «σκοτεινή ενέργεια» είναι συνέπεια της μάζας, όχι ανεξάρτητη αυτής, είναι, δηλαδή, ένα φυσικό χαρακτηριστικό της μάζας.
Μία ακόμη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κοσμολογική παρατήρηση αφορά στην φύση της σκοτεινής μάζας. Τι είναι, τελικά, η σκοτεινή μάζα;
Σήμερα, για το θέμα αυτό, το μόνο που γνωρίζομε είναι ότι η σκοτεινή μάζα είναι βαρυτική, δηλαδή, στο περιβάλλον της ασκεί και δέχεται βαρυτικές δυνάμεις, μέσω των οποίων διαπιστώθηκε η ύπαρξή της και μέσω των οποίων η ίδια μετρήθηκε (25% του συνόλου). Όμως, για την φύση της, πέρα από υποθέσεις, δεν γνωρίζομε πολλά πράγματα, ούτε από τι αποτελείται, αλλά ούτε και για τα ακριβή θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά της.
Όσον αφορά, λοιπόν, στα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά της σκοτεινής μάζας, πληροφορίες γι’ αυτά μπορούν να ληφθούν από διάφορα σύγχρονα πειράματα, σε εξέλιξη [π.χ., «DarkEnergy Survey» (https://www.Darkenergysurvey.org)], ή προγραμματιζόμενα [π.χ., «Euclides & Consortium» (https://www.euclid-ec.org), για το 2022]. Αντικειμενικός σκοπός αυτών των πειραμάτων είναι η μελέτη του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος, ο οποίος, βεβαίως, στο πλαίσιο του πολτροπικού κοσμικού ρευστού, εξαρτάται, κατά σαφώς εκπεφρασμένο και απλό τρόπο, από τα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά του πολυτροπικού κοσμικού ρευστού.
Συνεπώς, όπως το έχομε, ήδη, προτείνει στην διεθνή βιβλιογραφία, με έναν απλόαναπροσανατολισμό των αντικειμενικών στόχων αυτών των πειραμάτων, είναι δυνατή η, κατ’ αρχήν, εξαγωγή χρήσιμων πληροφοριών για τις θερμοδυναμικές ιδιότητες του κοσμικού ρευστού. Αυτά, μάλιστα, θα μπορούσαν, ανεξαρτήτως, να επαληθεύσουν ή όχι την πολυτροπική φύση του κοσμικού ρευστού.
Ως προς, δε, την φύση των συστατικών σωματιδίων της σκοτεινής μάζας, πληροφορίες γι’ αυτήν αναμένονται μέσω της στενής σχέσης Κοσμολογίας και Μικροφυσικής. Προς αυτήν την κατεύθυνση, λοιπόν, αναμένομε από το CERN (και, δευτερευόντως, το FERMI Lab και, μελλοντικά, άλλους ανάλογους οργανισμούς) να μας πουν κάτι για την ανίχνευση των πιθανών συστατικών σωματιδίων της σκοτεινής μάζας.
Μια τέτοιας σημασίας συνεισφορά του CERN θα ήταν περισσότερο από ευπρόσδεκτη.
Κι’ αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία, δεδομένης της απροθυμίας του CERN για την, μέσω της συνεργασίας του με την ευρύτερη αστρονομική επιστήμη, χρησιμοποίηση, όχι, απλώς, συνεχώς, απαραιτήτως και μόνον, των υπερβολικά χρηματοβόρων γήινων επιταχυντών [όπως ο Large Hadron Collider (LHC/CERN) και ο νέος High Luminosity LHC/CERN)], αλλά, πρωτίστως, των απίστευτα ισχυρότερων κοσμικών φυσικών επιταχυντών που υπάρχουν στο Διάστημα. Εκεί είναι το μέλλον!
Συμπερασματικά, η ερμηνεία του κοσμολογικού προβλήματος, στηρίζεται, πλέον, στο ευρύτερης φυσικής ισχύος, αισιόδοξων προοπτικών και απολύτως επιτυχημένο πολυτροπικό κοσμικό βαρυτικό ρευστό της (παρατηρησιακά υποστηριζόμενης) αλληλεπιδρώσας σκοτεινής ύλης με θερμοδυναμικό περιεχόμενο!
Ξεχάστε, λοιπόν, ιδιαίτερα η νέα γενιά, την προ, περίπου, εικοσαετίας διεθνή επιστημονική παραπλάνηση (και πλάνη) που λέγεται «σκοτεινή ενέργεια», αυτήν την αφύσικη και μη αναγκαία εκτροπή του ιστορικού ερευνητικού-εξελικτικού ρου της Κοσμολογίας, όπως και τις συνέπειές του. Μιαν εκτροπή προς φυσικώς ψευδοεπιστημονικές ατραπούς!
Αν, πριν από εικοσιένα χρόνια (1998), η φυσική διαίσθηση χαρακτήριζε τους ερευνητές-κοσμολόγους, ώστε το πολυτροπικό κοσμολογικό πρότυπο (ή, ενδεχομένως, κάτι ανάλογο και πιο «φυσικό» από τα αποδεκτά) να ήταν γνωστό (δηλαδή, αν, κατ’ αρχήν, στην περιγραφή του κοσμικού ρευστού είχαν, τότε, ληφθεί υπόψη και άλλες φυσικές παράμετροί του, όχι μόνον η πυκνότητα της μάζας ηρεμίας του), αυτός ο «ρους» της κοσμολογικής ιστορίας, πιθανότατα, θα ήταν πολύ διαφορετικός από τον αδιέξοδο, παραπλανητικό και, γιατί όχι, προδοτικό εις βάρος της νέας γενιάς και, κυρίως, ψευδοεπιστημονικό ρου, ο οποίος, εν τέλει, ακολουθήθηκε πιστά μέχρι και σήμερα.
«ΟΠΟΙΑ ΕΙΡΩΝΙΑ(!)», αλήθεια, αν, μάλιστα, ληφθεί υπόψη η έκταση και η ένταση με τις οποίες, αυτόν, ιδίως, τον καιρό, επιπόλαια, χωρίς αιδώ, αψυχολόγητα και, σίγουρα, με ελλειπή γνώση και της πραγματικότητας των εννοιών και της επιστημονικής αλήθειας, ο όρος ψευδοεπιστήμη απαντάται στην καθημερινή ζωή μας!!!
Πράγματι, ας μην ξεχνούμε όλες/οι, ότι, κατά τον Νομπελίστα Richard Feynman, ψευδοεπιστήμη θεωρείται η διαδικασία του «να παρατηρεί, να πειραματίζεται, να γράφει κ.λ.π. ένας ερευνητής», η οποία διαδικασία μοιάζει, μεν, επιστημονική σε όλες τις λεπτομέρειές της και είναι τυπικά αποδεκτή, αλλά χάνει το περιεχόμενο και την ουσία της, διότι δεν δίνει αξία στην κατανόηση και στην ελευθερία της σκέψης που εκδηλώνονται κυρίως με την αμφισβήτηση των πραγμάτων που έχει κανείς διδαχθεί.
Είναι, λοιπόν, η ψευδοεπιστήμη μια μορφή «τυραννίας της επιστήμης» από διάφορους φορείς, π.χ., εκπαιδευτικά ιδρύματα και επιστημονικά σωματεία, εταιρείες και ενώσεις, οι οποίοι φορείς, ουσιαστικά, καταδιώκουν αυτόν τον, κατά Feynman, αληθινά επιστημονικό τρόπο σκέψης και αμφισβήτησης.
Και, έτσι, το αποτέλεσμα ενός τέτοιου παράλογου και συμπλεγματικού μιμητικού μηδενισμού δεν είναι (όπως προανέφερα) η πρόοδος, αλλά, όπως ο ίδιος ο Feynman επισημαίνει, η συνεχής παραγωγή σωρείας «ειδικών» χωρίς ουσιαστική γνώση, ακριβώς ως αποτέλεσμα αυτής της μιμητικής και επιβαλλόμενης επιστημονικής διαδικασίας της ψευδοεπιστήμης. Είναι, δε, πολύ σημαντικό αυτό που μας υποδείκνυε (και συνεχίζει να υποδεικνύει!) ο ίδιος ο Feynman, ότι, δηλαδή, οι εκπαιδευτικοί, σε πρώτη ευκαιρία, οφείλουν να διδάσκουν την «αμφισβήτηση των ειδικών» (οι οποίοι μπορεί να σφάλλουν και να καθοδηγούν λανθασμένα!) και, επίσης, να ενθαρρύνουν περισσότερο την εμπιστοσύνη στην «κοινή αίσθηση» και στη «νοημοσύνη της φυσικότητας».
Είναι γνωστή, εξάλλου, αυτή η αναγκαιότητα από την αρχαιότητα. Διότι οι σπουδαίοι μαθητές, τουλάχιστον, από την εποχή του Θαλή του Μιλησίου, «δεν αντέγραψαν» τους δασκάλους τους, αλλά, αντίθετα, με την καλή έννοια του όρου, τους «αμφισβήτησαν». Για να προχωρήσει, δε, η γνώση, αυτός ήταν και είναι ο πιο σίγουρος τρόπος, ο τρόπος επιδίωξης του «νέου, του διαφορετικού, του έτερου» και όχι η επανάληψη του ίδιου για μιαν ολόκληρη ζωή. Δηλαδή, ήταν και είναι η καινοτομία και όχι η δημιουργία μιας σχεδόν κενής κόπιας του δασκάλου και άλλης μιας τέτοιας κόπιας και άλλης μιας κ.ο.κ.. Σ’ αυτήν, ακριβώς, την αλήθεια αντιπαρατίθεται η ψευδοεπιστήμη, αλλά, και, εν γνώσει τους ή, χειρότερα, εν αγνοία τους, οι υποστηρικτές-οπαδοί της.
Αξίζει, λοιπόν, να προβληματισθούμε: Ποιος και γιατί, πραγματικά, σήμερα διώκει την ψευδοεπιστήμη; Ή, μήπως, συμβαίνει, ακριβώς, το αντίθετο; Δηλαδή, αυτός ο ίδιος ο «δήθεν διώκτης», με πλήρη σύγχυση των εννοιών και χωρίς, δυστυχώς, να μπορεί να το συνειδητοποιήσει, μάλλον, να υπηρετεί πιστά την ψευδοεπιστήμη που επιθυμεί να διώκει και, αφελώς, νομίζει ότι διώκει (μάλιστα, δε, μέσα από μια, όχι αντικειμενική, αλλά πλήρως φιλτραρισμένη και δικής του επιλογής εικόνα-αντίληψη του φυσικού κόσμου)!
Φυσικά, η, εκ διδαχής, γλωσσική αμέλεια, αμορφωσιά και απρέπεια της συμπεριφοράς συνθέτουν το ανθρώπινο σύμπαν του καθενός μας. Όμως, πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η προκλητική επίδειξη τέτοιων ιδιοτήτων και τέτοιας άγνοιας δεν συνιστά απόδειξη «κακοτεχνιών και δυσπλασιών», γνωστικών και φιλοσοφικών, που θα μπορούσαν να χαρακτηρίζουν, πέραν του «επιδεικνύοντος-εκπέμποντος!» και όλους τους άλλους. Και, βεβαίως, μια τέτοια ενέργεια-πρωτοβουλία του «επιδεικνύοντος-εκπέμποντος», δεν θεωρείται προτέρημά του από όλους, αλλά μόνον από το κοινό του ίδιου με αυτόν επιπέδου. Κι’ αυτό και μόνον αυτό δημιουργεί ελπίδα για το μέλλον, ευτυχώς, των πολλών, πλην αυτού, άλλων!
Μια οφειλόμενη αναγνώριση στην Αστρονομία και μια προσφορά στον υπό εκκόλαψη Ελληνικό Οργανισμό Διαστήματος
Στο σημείο αυτό, θα μπορούσα να σταματήσω, αλλά δεν θα το κάνω, διότι υπάρχει και κάτι ακόμη που πρέπει να θυμόμαστε όλοι/ες, πιστεύω, πολύ σημαντικό, το οποίο, μάλιστα, και σας το υποσχέθηκα και, για τον ομιλούντα, είναι υπόθεση μιας ολόκληρης πανεπιστημιακής ζωής.
Θα με ρωτήσετε (είναι λογικό, εξάλλου): Πώς δικαιολογείται το περίεργο και ανησυχητικό γεγονός της, πρακτικώς, κυριαρχίας, μέχρι και τώρα, της απλώς μαθηματικώς προσανατολισμένης κοσμολογικής έρευνας επί της, επί πλέον, και φυσικώς-αστροφυσικώς προσανατολισμένης κοσμολογικής έρευνας;
Ποιος μπορεί να φταίει, άραγε, γι’ αυτό και για τα οδυνηρά, περιθωριακά περιττά και μη αναγκαία, όπως κατ’ επανάληψη ανέφερα, σχετικά ερευνητικά αποτελέσματα σε παγκόσμια κλίμακα; Οι διδάσκοντες, οι ερευνητές, η «εξουσία», το ακολουθούμενο σύστημα διδασκαλίας, το ακολουθούμενο σύστημα χρηματοδότησης της έρευνας; Μήπως, όλα αυτά; Μήπως, και κάτι άλλο;
Όσον αφορά στην χώρα μας (διότι για το εξωτερικό, βεβαίως, ισχύουν άλλα !!!), με βάση την μακροχρόνια εμπειρία μου, διδακτική, ερευνητική και κοινωνική, πιστεύω ακράδαντα, ότι, ιδιαίτερα την τελευταία εικοσαετία, γι’ αυτήν την κατάσταση, μέχρι και αυτήν την στιγμή, δεν είναι άμοιρη ευθυνών η συνεχής υποβάθμιση, μέχρι πλήρους κατάργησής της, της διδασκαλίας της γυμνασιακής και της λυκειακής Αστρονομίας-Κοσμολογίας και, αναλόγως, της συνεχώς εντεινόμενης υποβάθμισης της γυμνασιακής και της λυκειακής Φυσικής και τωνΜαθηματικών. Με αποτέλεσμα την σταδιακή υποκατάσταση της φυσικής σκέψης των νέων από την μαθηματική σκέψη και, νομοτελειακά και δυστυχώς, τελείως από την υπολογιστική και τεχνολογική σκέψη.
Σαν, με ευθύνη και πρωτοβουλία αποκλειστικά της πολιτείας, να έχει πέσει μια κατάρα πάνω στις Θετικές Επιστήμες στην χώρα μας!
Είναι, αλήθεια, κρίμα! Εμείς, στην χώρα μας, να καταργούμε την Αστρονομία στο σχολείο, την ώρα που ο κόσμος όλος κοιτά προς τα αστέρια (στην κυριολεξία, ο κόσμος όλος, σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία, Αφρική, Αυστραλία, Ανταρκτική, Εγγύς Διάστημα) !
Επίσης, αποτελεί μια θλιβερή, και για την «εξουσία», πραγματικότητα, ότι οι ευρείες αυτές έννοιες, Φυσική, Αστρονομία, Διάστημα, διεθνώς, εξ’ αρχής και δομικά, συνιστούνπρωταρχικές, ουσιαστικές, αναντικατάστατες και εκ των «ων ουκ άνευ» συνιστώσες του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος (όπως, βεβαίως και όλων των άλλων Εθνικών Οργανισμών Διαστήματος!). Πώς είναι δυνατόν, αυτή η αδιαμφισβήτητη, διεθνώς, πραγματικότητα, όχι, απλώς, να μην λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, αλλά να μην λαμβάνεται καν υπόψη;
Είναι εξαιρετικά απογοητευτικό, ότι η όλη προσπάθεια δημιουργίας του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος δεν συσχετίζεται καθόλου με την εν γένει εκπαιδευτική διαδικασία στην χώρα μας, και σχολική και πανεπιστημιακή. Η εξουσία πρέπει, γρήγορα, να συνειδητοποιήσει, ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία (και) της δημιουργίας του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος, μακροπρόθεσμα, είναι: «Η νέα γενιά, όχι απλώς να μάθει για την Αστρονομία, αλλά να μάθει την Αστρονομία».
Μόνον, έτσι θα θεμελιωθεί σε στερεές βάσεις και με προοπτική και η δημιουργία του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος. Για την «εξουσία» είναι πολύ σημαντικό γνώρισμα το να μην κάνει λάθος. Αλλά είναι ακόμη πιο σημαντικό γνώρισμα, αργά ή γρήγορα (έστω, πού και πού), να αναγνωρίζει ότι λάθεψε!!! Ζητώ πολλά;
Πάντως, τον δρόμο προς την αστρονομική-διαστημική συνείδηση τον δείχνει η ίδια η ζωή!!
Για να γυρίσουμε, όμως, και στο τίτλο της ομιλίας μου, γενικεύοντάς τον πέραν της Κοσμολογίας, μόνον με τέτοιες νέες αντιλήψεις, φιλοσοφία και «πιστεύω» είναι δυνατόν να αποφευχθούν επιστημονικές πλάνες που μας τυραννούν αδίκως, τόσα χρόνια τώρα και, τουλάχιστον, κοσμολογικά, δεν περιποιούν τιμή για την επιστήμη.
Η διαμόρφωση και επικράτηση τέτοιων νέων αντιλήψεων και «πιστεύω», κοσμολογικών και μη, απαιτεί την συνεισφορά όλων, δεν φτάνουν μερικές ομιλίες.
Όσον αφορά στους αρκετά μεγαλύτερης ηλικίας (εβδομηντάρηδες και…), όπως ο ομιλών, αυτοί, εν πολλοίς, βλέπουν την εργασία και την προσφορά τους, που, βέβαια, και οι δυο τους είναι, ίσως, χρήσιμες και αξιοποιήσιμες, ως παράδειγμα, σαν, απλώς, το «αγκυροβόλι στην ζωή τους».
Οι νεώτεροι, όμως, το πολύ, περίπου, εξηντάρηδες, αποτελούν το επαγγελματικά και κοινωνικά ενεργό τμήμα της κοινωνίας μας. Αυτό το τμήμα, μακριά από πολέμους και τις συνέπειές τους, έζησε την άνοδο του προσδόκιμου ζωής, του βιοτικού επιπέδου, την φιλελεύθερη δημοκρατία, την κοινωνική κινητικότητα, την επανάσταση της επικοινωνίας που της άνοιξε τα μάτια σε όλον τον κόσμο [από την έγχρωμη οικιακή τηλεόραση και την καλωδιακή ως το Διαδίκτυο, τον Προσωπικό Υπολογιστή (PC), τα φορητά gadgets). Είναι η γενιά που έλαβε περισσότερη μόρφωση, που ταξίδεψε, που είδε πιο πολλές ταινίες, άκουσε περισσότερη μουσική, είχε και έχει πρόσβαση σε πληροφορία με πολύ λιγότερη διαμεσολάβηση και, με όλα αυτά τα δεδομένα, τώρα είναι γονείς.
Άρα, κατά τεκμήριον, κυρίως, αυτές οι γενιές που δεν πόνεσαν, δεν πείνασαν, δεν ορφάνεψαν, δεν πολέμησαν, υποχρεούνται και έχουν κάθε λόγο να θεωρούνται ως οι καταξιωμένοι δάσκαλοι, βοηθοί και καθοδηγητές των σημερινών παιδιών (και) στα επιστημονικο-ερευνητικά όνειρά τους, ιδιότητες που πρέπει, επιβάλλεται να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά για το καλό της νέας γενιάς, με την σωστή διαπαιδαγώγησή της. Φυσικά, και με την συμμετοχή των παλαιοτέρων, όπου αυτό εφαρμόζεται.
Τέλος, προς τον ίδιο αυτόν σκοπό, ιδιαιτέρως, εσείς οι νέοι και νέες μας, εδώ παρόντες/παρούσες ή όχι, απ’ την πλευρά σας, χωρίς να επηρεάζεσθε από την «περιρρέουσα ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας», και όνειρα για το μέλλον να κάνετε (και πρέπει να κάνετε), και, ως σεμνοί και επιστημονικά ενήμεροι, πλέον, να είστε αισιόδοξοι/ες, προσγειωμένοι/ες και υποψιασμένοι/ες.
Θωρακίστε, λοιπόν, τον τεράστιο πολιτισμό που μας κληρονομήθηκε και, κρύψτε βαθιά στην καρδιά σας, ότι «Ο μεγαλύτερος εχθρός του εφήβου είναι το ίδιο το εγώ του με διπλάσια χρόνια».! Αλλά και να μην ξεχνάτε:
Ποτέ να μην περιορίζεσθε
από την περιορισμένη φαντασία των άλλων!!!,
ότι
Όσο μεγαλύτερα είναι τα εμπόδια,
τόσο πιο πολλή αξία έχει ο τελικός θρίαμβος!!!
αλλά και ότι
Πρέπει να επιδιώκετε την αξία, όχι απλώς, την επιτυχία!!!
Κυρίες και Κύριοι, νέοι και λιγότερο νέοι,
Είμαι ρεαλιστής και εκ φύσεως αισιόδοξος σχετικά με την πραγματοποίηση των ανωτέρω ονείρων και αντικειμενικών σκοπών (και των σκοπών αυτής της ομιλίας), την οποία πραγματοποίηση, φαντάζομαι, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, επιθυμούμε.
Με αυτόν τον σκοπό, λοιπόν, κλείνω με μερικές ερωτήσεις γενικότερου προβληματισμού για το μέλλον, αναφερόμενες και στο παρόν.
Θέλομε:
-να μην χλευάζουμε την παιδεία και το καλό γούστο;
– να μην μας απασχολεί η, ήδη, από τα σχολεία, αμορφωσιά περί την Δημοκρατία, ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας μας;
-να μην παραβλέπουμε, ότι η χώρα μας δαπανά μόνο το 3% των δημόσιων δαπανών για την Παιδεία;
– να μην αμφισβητούμε, ότι η αναβάθμιση της Ανώτατης Παιδείας δεν θα λάβει χώρα, αν δεν ζητηθούν ευθύνες από την ακαδημαϊκή κοινότητα;
-να μην αμφισβητούμε, ότι το καινούργιο στην πολιτική θα υπάρξει, όταν εμφανισθεί πειστική πρόταση για μια ριζικά καινούργια οργάνωση και λειτουργία του σχολείου και του πανεπιστημίου;
Θέλομε:
-να μην υποκαθιστούμε την πολιτική από τις εντυπώσεις;
-να μην ειρωνευόμαστε τις αρχές της προόδου, μάλιστα, ακολουθώντας θλιβερές φιγούρες αυτοκαταργημένης αξιοπρέπειας;
-να μην εθελοτυφλούμε μπροστά στο προφανές και αληθές;
-να μην έχουμε σύμπλεγμα (κόμπλεξ) απέναντι στην αστική ζωή και να αντιμετωπίζουμε την ευπρέπεια σαν περιττή πολυτέλεια;
-να μην έχουμε εμπάθεια για και να εκτιμούμε τις ιστορικές και παραδοσιακές αξίες μας;
– να μην διαφωνούμε, ότι ο τρόπος ζωής των αρχόντων γίνεται νόμος για τους υπηκόους;
-να μην αναγνωρίζουμε την βλακεία ως ισότιμο συστατικό των κοινωνιών;
Και, τέλος, θέλομε να μην υποτιμούμε, αλλά, αντίθετα, μακριά από αισθήματα οποιασδήποτε μορφής αρχαιοπληξίας, να βρίσκουμε συνέχεια επιχειρήματα (όπως μας διδάσκουν οι ξένοι, δυστυχώς!), για να αγαπούμε και να προστατεύουμε την ιστορία μας, αλλά και την γλώσσα μας, μια γλώσσα, η οποία, βεβαίως, έχει την δική της αξία, διότι μπορεί να γεννήσει και να υπερασπιστεί την σκέψη και τις ευαισθησίες ενός πολίτη του 21ου αιώνα;
Τα θέλομε όλα αυτά και άλλα τόσα για την Κοσμολογία και πέρα από την Κοσμολογία;
Τα θέλομε Όλοι;
Πραγματικά, Όλοι;
Σας ευχαριστώ πολύ! Συνεχίζομε έξω.
Ν. Κ. Σπύρου,
Θεσσαλονίκη, 30 Μαρτίου 2019,
Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας «ΝΟΗΣΙΣ»
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Einstein A. and de Sitter W. “On the relation between the expansion and the mean density of the Universe”, Proceedings of the National Academy of Sciences 18, 213-214 (1932).
- Feynman R. “What is Science”, The Physics Teacher 7 (6): 313-320 (1969).
- Kleidis K. and Spyrou N. K. “A conventional approach to the dark-energy concept”, Astronomy and Astrophysics 529, A26 (2011).
- Spyrou, Ν.Κ. and K. Kleidis, Κ. “Hydrodynamic flows versus geodesic motions in contemporary Astrophysics and Cosmology (Invited Review)”, Invited Chapter in “New Developments in Hydrodynamics Research”, J. Ibragimov & M. A. Anisimov (eds.), Nova Science Publishers Inc. ISBN 978-1-62081-223-5, Chapter 2, pp.113 – 158 (2012).
- Massey, R.et al.“The behaviour of dark matter associated with 4 bright cluster galaxies in the 10kpc core of Abell 3827”, Mon. Not. R. Astron. Soc., 449 (4): 3393-3406 (2015), doi: 10.1093/mnras/stv467.
- Kleidis K. and Spyrou N. K. “Polytropic dark matter flows illuminate dark energy and accelerated expansion”, Astronomy and Astrophysics 576, A23 (2015).
- Kleidis K. and Spyrou N. K. “Dark energy: The shadowy reflection of dark matter”, Invited Review, Entropy 18, 094 (2016).
- Kleidis K. and Spyrou N. K. “Cosmological perturbations in the ΛCDM-like limit of a polytropic dark matter model”, Astronomy and Astrophysics 606, A116 (2017).
- Kleidis K. and Spyrou N. K. “On the nature of dark energy“, Ιnvited Talk, to be presented by K. Kleidis, at the International Conference “Astronomy 2019“, May 2-3, London, UK (2019).
————————————————————-
- 10. Σπύρου, Ν. Κ. «Σκοτεινή Ενέργεια: Η Σκιώδης Αντανάκλαση της Σκοτεινής Μάζας», Προσκεκλημένη Ομιλία στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών με θέμα: «Σύγχρονη Φυσική και Μεγάλα Επιτεύγματα» [17-(18)-20 Μαρτίου 2016, Αίγινα]. Προσβάσιμη στον δικτυακό τόπο της Ε.Ε.Φ. (www.eef.gr).
- 11. Σπύρου, Ν. Κ. «Το Μετέωρο Βήμα της Σύγχρονης Φυσικής Κοσμολογίας», Προσκεκλημένη Καταληκτήρια Ομιλία στο 5ο Διεπιστημονικό Διεθνές Συνέδριο «Φιλοσοφία και Κοσμολογία» [18-19-(20) Οκτωβρίου 2016, Αθήνα]. Προσβάσιμη στον δικτυακό τόπο της Ε.Ε.Φ. (www.eef.gr).